Misdaadromans

Tom Rob Smith - interview - deel 2

Deel 1 van het interview vind je hier

Heb je verklaring voor het grote succes van je boeken? “Totaal niet !! Toen ik het eerste boek schreef had ik geen idee van wat er kon gebeuren. Ik was bezig met een verhaal te vertellen dat ik geweldig vond.... Je weet nooit of die liefde voor het verhaal omgezet wordt in succes, dat kun je onmogelijk weten. Soms heb je er een goed gevoel over, soms ook niet. Ik heb dingen geschreven die me heel dierbaar waren en die toch tot niets hebben geleid, dus..... Toen ik ‘Kind 44’ had afgerond, had ik daarnaast ook al een ander project opgezet (een film), voor het geval het boek zou worden afgewezen, zodat ik niet bij de pakken hoefde neer te zitten en me op iets nieuws kon richten. En het was dus een grote verrassing voor me dat het boek een succes werd.” Duurde het lang voordat je hoorde dat je boek zou worden gepubliceerd? “Nee, dat was ongelofelijk. Toen ik het eerste boek ingeleverd had bij mijn agent, waren de publicatierechten voor de U.K. binnen twee weken verkocht, direct daarna aan Frankrijk en de Verenigde Staten. En de filmrechten waren binnen een maand verkocht. Allemaal nogal snel dus en dat was een vreemd, maar opwindend gevoel. Zeker als je de tekst van je eigen verhaal met jouw lettertype uit je eigen computer ineens in de vorm van een drukproef ziet, met een ander lettertype, wat redactionele aanpassingen en een cover, toen dacht ik: Wow, heb ík dit gemaakt?”

Zijn de filmrechten van ‘Kolyma’ inmiddels ook verkocht?

“Dat zit wat ingewikkelder in elkaar dan Ja of Nee. Met de filmrechten is het contractueel zo geregeld dat het karakter van de hoofdpersoon, Leo Demidov, is verkocht. Dus in zoverre zijn de twee boeken met elkaar verbonden, nl. als de verfilming van ‘Kind 44’ succesvol blijkt te zijn dan kan ook ‘Kolyma’ verfilmd worden. Maar ik kan het tweede boek dus niet aan een andere studio verkopen. Het is contractueel wat complex, maar als de rechten van Spiderman bij studio X berusten, dan kunnen alleen zíj Spidermanfilms maken, niemand anders.”

Je hebt –naast je boeken- ook film- en tv-scripts en geschreven, wanneer ontstond eigenlijk het idee om ‘te schrijven’

“Vroeger, toen ik nog echt klein was, wilde ik eigenlijk astronaut worden. Ik had namelijk gehoord dat daar, in de ruimte, alle verhalen zweefden. Dus ik moest wel astronaut worden om die verhalen op te pikken.
Ik hou ook van science-fiction, maar op een gegeven moment merkte ik dat de ruimte en het astronaut-zijn op zich niet zo spannend was en zo rond m’n 10e, 11e jaar ben ik gaan ‘schrijven’, omdat, als je verhalen wilt vertellen, fictie beter past dan feiten. Ik heb –toen ik 12 jaar was- een boek geschreven van zo’n 100, 120 bladzijden. Een thriller, die zich afspeelde in Los Angeles, over een detective. Ik heb het overigens nog steeds in mijn bezit, en het was vreselijk natuurlijk, zó vreselijk dat het leuk is. En toen ik 15/16 was heb ik een toneelstuk geschreven en dat was erg nuttig, want dat was de eerste keer dat er een publiek reageerde op mijn werk. En ik me realiseerde dat het niet alleen maar ging om ‘de schrijver op zijn kamer’, maar dat je ook rekening moest houden met je publiek, hoe ze zouden reageren, wíllen ze het wel zien, dat soort vragen. Dat was belangrijk in m’n ontwikkeling.
En vanaf dat moment ben ik blijven schrijven, hoewel ik er geen droog brood mee verdiende. Dat gebeurde pas toen ik scripts voor TV ging schrijven.”
(Tom heeft in ieder geval voor de serie Doctors (4) twee afleveringen geschreven, die uitgezonden zijn)
“Ik heb nooit gezíén wat ik geschreven heb, want ik vond het vreselijk.
Want wat er met een tv-script gebeurt is: je krijgt een opdracht en je hebt ideeën waar het over moet gaan en uiteindelijk wordt het toch allemaal herschreven en raak je gefrustreerd omdat je er nog maar weinig van jouw werk in herkent.
Wat natuurlijk mooi zou zijn, is als er een film gemaakt wordt, die béter is dan jouw script ! Als er een regisseur aangesteld wordt die een geweldige visie heeft en jouw werk naar een hoger niveau tilt, dat zou prachtig zijn !”

Ben je ook gevraagd het script te schrijven voor ‘Kind 44’? “Nee, dat gaat Richard Price (5)van The Wire doen, die de BBC hier ook gaat uitzenden, als ik het goed heb. Ik schrijf overigens nog wel filmscripts, maar alleen nog mijn eigen dingen. Ik heb zeer recent een script verkocht aan Universal Studios, ook een thriller. Dat was heel spannend, ik was er een tijdje geleden aan begonnen en heb het, dankzij het succes van ‘Kind 44’ kunnen verkopen in Hollywood ! “ (Ik feliciteer Tom hiermee, maar er volgt helaas geen verdere uitleg) “Ik vind beide dingen, boeken en scripts schrijven, erg leuk om te doen en zal dat ook blijven doen, ik heb geen voorkeur voor het één boven het ander.” Beide schrijfstijlen zijn wel volstrekt verschillend van elkaar, is dat niet lastig te combineren? “Oh, absoluut, de formats zijn heel verschillend. Maar ze kunnen ook complementair zijn en elkaar helpen. Veel schrijvers vinden van niet, maar ik wel.”

Veel schrijvers vinden het ook vervelend als er bij de bewerking van hun boek voor de film veranderingen aangebracht worden.
 
“Zeker. Als je boek 500 pagina’s lang is, kun je er zeker van zijn dat er zaken moeten verdwijnen of bijkomen om er een film van te maken. Soms kunnen die aanpassingen pijnlijk zijn. Omdat ik altijd scripts heb geschreven en die ervaring al heb gehad, begrijp ik het alleen wat beter, denk ik. Het is nodig en dat maakt het minder pijnlijk.”

Heb je naast het schrijven, lezen van science fiction en de dagelijkse bezigheden nog andere interesses die je hoofd fris houden ?

“Films, boeken en hardlopen. Dat laatste ontspant uiteindelijk en maakt mijn hoofd inderdaad leeg, na een lange dag werken.”

In beide boeken heb je melding gemaakt van de geraadpleegde literatuur en personen die je terzijde hebben gestaan. Hoe verzamel je die daaruit vergaarde informatie? In je hoofd of een kaartensysteem, in je computer of een ‘muur van geeltjes’?

“Meestal schrijf ik dingen op in een boekje, noteer ik feiten of meningen die ik belangrijk vindt te onthouden, maar ook mijn eigen invallen.
En natuurlijk onthoud ik ook gewoon dingen. Ik gebruik geen gele plakkers of zo. De boeken die ik als research gelezen heb en de mensen die ik ontmoet heb, zijn erg inspirerend geweest en onmisbaar in de totstandkoming van mijn boeken.”

Misschien mag ik een vraag stellen die een beetje buiten je eigen schrijverschap staat, maar je hebt een Zweedse moeder en een Engelse vader, als ik het juist heb. Ben je op de hoogte van de recente Zweedse misdaadliteratuur, zoals Henning Mankell, Stieg Larsson en nog veel meer, ook andere Scandinaviërs en zo ja, wat vind je van hun succesvolle boeken? Lees je ook in het Zweeds? “Om die laatste vraag te beantwoorden: Nee, ik spreek het wel, omdat mijn moeder met mij ook Zweeds praatte, maar het lezen en schrijven is toch een stuk minder.” (Tom barst vervolgens in een paar Zweedse volzinnen los, waarop uw verslaggever alleen maar kan antwoorden: ’Jag tålar ínte Svenska’ (6), de enige zin Zweeds die hij machtig is. Dit leidt tot een lachsalvo bij Tom, die hier niet op gerekend had. “Dat veel van jullie Nederlanders goed Engels spreken, wist ik al, maar Zweeds, nee, dat nog niet”). “Om het verhaal even af te maken, dat komt natuurlijk ook omdat ik in Engeland ben opgegroeid en dus niet in Zweden op een Zweedse school heb gezeten, maar een Engelse schoolopleiding heb gehad. En natuurlijk ken ik de successen van Mankell en anderen. Het zijn geweldige boeken. Van Stieg Larsson is in Engeland net het tweede deel van de Millennium-trilogie verschenen en dat is immens succesvol. Ik heb het boek al wel gekocht, maar nog niet gelezen. En van Mankell begreep ik dat van zijn boeken een tv-serie is gemaakt.” (Uw verslaggever heeft Tom kort op de hoogte gesteld van de actuele stand van zaken: verfilming van alle Wallander-boeken in Zweden met Rolf Låssgard, enkele daarvan ook in de U.K. met Kenneth Branagh en 13 nieuw geschreven Wallander tv-scripts van Mankell met Krister Henriksen. Ook dat deel 3 van Stieg Larsson hier onlangs in vertaling verschenen is).

“Maar ik heb geen ‘speciale’ affectie met Zweedse of Engelse, of wat dan ook misdaadromans. De enige reden dat ik boeken lees, is dat ik hoop dat ze me  grijpen. Als ik van mensen hoor: je zou dit of dat eens moeten lezen, dan doe ik dat. Ik ben niet zo gedisciplineerd, ik beperk me ook niet tot één genre of een groep schrijvers. Hoewel ik wel weet dat ik zelf alleen maar thrillers zal schrijven. Je hoeft van mij geen komedie te verwachten.”

Een laatste vraag: Beschouw je de promotie van je boeken als (hinderlijk) tijdverlies?

“Als je het puur feitelijk beschouwt wel, want ik schrijf niet als ik onderweg ben voor promotiedoeleinden, dus verlies je tijd.
Maar de promotie zèlf is erg leuk om te doen, want er is net een nieuw boek van je verschenen, je ontmoet veel verschillende mensen, daar praat je mee en je krijgt te maken met allemaal verschillende reacties, dus eigenlijk is het ‘plezierig hinderlijk’.
Het verschil met het schrijven van filmscripts is dat in dat geval altijd de regisseur of de hoofdrolspelers de interviews en promotie doen, omdat die veel beroemder zijn. Maar als boekschrijver ben je toch verplicht het zèlf te doen, want er is niemand anders die het vóór je kan doen.....
En dat is zeker geen opgave, want ik vind het erg leuk om te doen.”

©Vertaling en bewerking: Ronald de Reus voor www.misdaadromans.nl