Twitter Facebook Gastenboek

John Vervoort - Recensent

De wereld achter het spannende boek. John Vervoort - recensent van o.a De Standaard. Interview door: Gerd Boeren.

Franck Thilliez - Het gruwelhuis.
Absoluut meesterlijk

John Vervoort (1958) is bij de Vlaamse thrillerliefhebbers vooral bekend als recensent van De Standaard en Het Nieuwsblad. Hij is ook een regelmatige gast in radioprogramma’s waar hij met veel enthousiasme mensen warm maakt voor het genre. Hij is germanist van opleiding en doceert aan de SchrijversAcademie van Antwerpen.

Hoe lang doe je dit werk al? Hoe ben je er in gerold?

Ik heb gewoon gesolliciteerd, eind jaren tachtig. Twee boeken uitgezocht waarvan ik dacht dat ik wel een recensie kon schrijven. Die stuurde ik op naar De Standaard. Blijkbaar kwamen ze terecht bij Het Nieuwsblad, de populaire zusterkrant van DS. Voor hen mocht ik recensies schrijven en later ook interviews met schrijvers doen. Een jaar of tien geleden vroeg de toenmalige hoofdredacteur van De Standaard der Letteren mij om het thrillergenre, dat toen enorm in de lift zat, wat op te volgen. Ik heb altijd van het genre gehouden, dus zo moeilijk was dat niet.

In Vlaanderen sta je te boek als Dé thrillerspecialist. Vind je dat de thriller in de media genoeg aan bod komt? Vind je dat de thriller een gelijkwaardige plaats inneemt naast de zogenaamde echte literatuur?

De aandacht voor de thriller is het laatste decennium enorm gestegen. Het genre wordt, eindelijk, ernstig genomen. Dat heeft veel oorzaken. In de eerste plaats zijn de auteurs beter gaan schrijven. Ze hebben zich echt op het genre toegelegd. Ook uitgevers hebben eens naar hun bankrekeningen gekeken en zich gerealiseerd dat het genre veel boeken verkoopt. Dus investeren zij in betere prospectie en opvolging van hun auteurs. Daardoor is de kritiek het genre ook ernstig gaan nemen. Hier past een woord van dank en respect voor Rinus Ferdinandusse, vroegere hoofdredacteur van Vrij Nederland, die in zijn tijdschrift veel plaats uittrok voor het genre, ik denk bijvoorbeeld aan de VN Thriller- en Detective gids, ook voor mij nog altijd een onmisbare leidraad. Op internet (Crimezone is echt wel goed hoor) vind je gespecialiseerde sites. En last but not least, de lezer snoept van het genre. Je kan smalend doen om Dan Brown maar dankzij hem zijn vele tienduizenden mensen weer beginnen lezen. Ik merk het in mijn eigen vriendenkring dat mensen die vroeger nooit lazen nu af en toe langs komen om een thrillertje te lenen.
Natuurlijk is de thriller een volwaardig genre en gelijkwaardig aan literatuur. Het is een torenhoog cliché maar er zijn maar twee soorten boeken: goede en slechte. De beste thrillers kunnen zich meten met het beste uit de literatuur. Die boeken combineren sterke plots, complexe karakters en relaties en een uitmuntende stijl. Daarop evalueer ik ook. En dat geldt voor alle literatuur, me dunkt.

Als je aan een boek begonnen bent en je merkt dat het echt niet goed is, lees je dan door? Ik vraag dit omdat ik het gevoel krijg dat je vaak milde recensies schrijft, alsof de af te raden boeken niet op je tafel belanden.

Die belanden wel op mijn tafel en ik lees ze ook. Tenminste ik begin. Ik geef elk boek enkele tientallen pagina’s. Maar als het boek me echt tegensteekt of gewoon slecht is, zal ik er niet over berichten. De ruimte is beperkt en ik zie er de zin niet van in om een tekst van duizend woorden te schrijven over een boek dat rubbish is. Dus liever een boek waar ik wel enthousiast over kan zijn. Wel probeer ik zo volledig mogelijk over de Vlaamse thrillers te berichten, en zelfs dat lukt niet. En ik ben heus niet de favoriet van de Vlaamse thrillerauteurs.  Ik ben zelfs door een van de bekendste Vlaamse thrillerauteurs ooit eens aangesproken als de Grootste Klootzak van West-Europa. Qua eretitel kan dat tellen.
Ik schrijf recensies voor de lezers van de krant. Ik heb wat overzicht bij wat er in het genre verschijnt en het is ondermeer mijn taak om te melden wat naar mijn mening de moeite is. Ik wil mensen enthousiast maken voor het genre. Ik wil niet alleen de thrillerfreaks maar ook andere lezers melden welk boek beslist de moeite waard is.

Ben je milder in je oordeel bij een debutant dan bij een doorwinterde schrijver?

Een debutant zal mij vlugger verrassen. En dus ben je milder. Veel thrillerschrijvers zijn formuleschrijvers. Bij de zoveelste thriller van Aspe of Deflo zoek ik vooral naar evoluties in verhaal, karakters of stijl. Dat zie ik soms te weinig. Zeker als een auteur succes heeft, durft hij nog amper afwijken van de geijkte paden. Dat is te betreuren.

Krijg je wel eens reacties van lezers, schrijvers of uitgeverijen op je recensies?

Amper, ze laten mij met rust. Verder dan informatieve mails gaat het zelden. Af en toe reageert een schrijver omdat iets hem in een artikel van mij frappeerde. Ik heb de meeste Vlaamse en vele buitenlandse auteurs in de loop van de jaren ontmoet. Geen enkele is mijn persoonlijke vriend geworden en slechts weinigen zullen vinden dat ik hun onheus heb behandeld, denk ik. Ik speel nooit de man of vrouw, eigenlijk interesseert mij die niet. Ik lees het boek en geef daar zo eerlijk en genuanceerd mogelijk een oordeel over. Mijn oordeel.

Wanneer is een thriller voor jou een goede thriller?

Ik hecht heel veel belang aan geloofwaardigheid. Dat is iets anders dan realisme. Je kan de meest abjecte psychopaat opvoeren of de meest krankzinnige plot bedenken, maar als je die op een geloofwaardige manier kan presenteren, dan is het okee. Ik wil verhalen lezen die geloofd willen worden, hoe verzonnen ze ook zijn. En ik wil spanning. Ik wil voortgedreven worden om verder te lezen. Een cliffhangertje hier en daar kan geen kwaad. Maar ik erger mij het meest aan slordigheden, zowel in plot als schrijfstijl. Te veel thrillerschrijvers staren zich blind op het verhaal en verwaarlozen de stijl. Ik hou van verhalen die met een weerhaakje worden verteld. Gelukkig zijn er uitmuntende stilisten maar die komen vaak uit het buitenland: George Pelecanos, Michael Connelly, Karin Fossum, to name a few.

Welke ontwikkelingen zag je binnen het genre sinds je recenseert?

Dé grote ontwikkeling is dat de échte literatuur en de thriller steeds dichter naar mekaar toegroeien, en dat in twee richtingen. Thrillerauteurs gaat meer literair schrijven en literaire schrijvers houden meer rekening met plot en spanning. Zo las ik onlangs boeken van Kate Atkinson (Een goede daad) en Michael Collins (Het geheime leven van E. Robert Pendleton). Beide auteurs worden ook geroemd in het literaire milieu en werden genomineerd voor de prestigieuze Booker Prize of kregen literaire prijzen, én schreven heerlijke thrillers. Echte literaire thrillers deze keer. Subgenres komen en gaan. Dan Brown zorgde in zijn eentje voor de opleving van de relithriller, zoals Robert Harris in zijn eentje voor een opleving van de thriller rond een seriemoordenaar zorgde. Zo wisselen subgenres zich af. Er is gelukkig veel diversiteit, voor elk wat wils dus. Dat is de sterkte van het genre.

Welk genre heeft jouw voorkeur? Wat zijn je favoriete schrijvers?

Mijn belangstelling is breed. Ik hou vooral van wat ik de huis-tuin-en-keukenthriller noem. Gewone mensen die door een stommiteit of hun eigen fout of obsessie in de problemen komen en, door te spartelen, nog dieper in de problemen komen zodat een misdaad een oplossing lijkt. René Appel schrijft ze zo, of Karin Fossum. Ik hou ook van de grote hedendaagse Amerikanen, genre Connelly, Pelecanos, Lehane. En een goed verhaal over CIA en FBI gaat er ook altijd in. John Le Carré is een meester, maar zijn laatste, De luistervink, viel tegen. Tenslotte hou ik van briljante plots en puzzeldetectives. Ongeëvenaard qua plot zijn bijvoorbeeld Een kus voor je sterft van Levin of De Toevalsfactor van La Rosa & Tanenbaum.
Nog een lijstje van favorieten naast de bovengenoemden: klassiekers als Highsmith, Sjöwall & Wahlöö, Chandler. In Nederland bewonder ik het talent van Tomas Ross en Felix Thijsen en Peter de Zwaan. In Vlaanderen kan je niet naast Jef Geeraerts kijken alhoewel zijn laatste thrillers ronduit ontgoochelend zijn. Ik verwacht ooit nog een mooi boek van Patrick de Bruyn. Andere favorieten : Henning Mankell, Liza Marklund, Arnaldur Indridason, Ian Rankin, Denise Mina, Scott Turow. De lijst is eindeloos.

Wat is je ontdekking van de afgelopen maanden?

Frank Tilliez, Het gruwelhuis. Absoluut meesterlijk. Frans auteur die een klassiek verhaal rond een psychopaat heeft geschreven maar dat, ondanks de gruwel, zo fijnzinnig neer heeft gepend. En prachtig geplot. Onlangs ook De wet en de leugen van debutant John Hart gelezen. Het is een klassieke legalthriller maar graaft veel dieper in de karakters en relaties dan gewoonlijk en is stilistisch erg goed. Ik hoop dat ze kunnen bevestigen.

Welke boeken neem je mee op vakantie?

Ik lees niet alleen thrillers maar ook ander spul. Ik probeer de Nederlandse literatuur bij te houden, dus nieuwe Lanoyes, Van der Heydens of Grunbergs lees ik met plezier. Maar ik merk dat ik steeds meer non-fictie lees. Mijn interesse is breed: politiek, wetenschap, kunst. Ik ben een absolute Shakespearefreak en lees graag van en over de Bard uit Stratford. Er verschijnen zoveel boeken over zijn oeuvre, dus daar verdiep ik mij graag in. Mijn Shakespearebibliotheek(je) begint aardige vormen aan te nemen. Tussen haakjes, Henning Mankell vertelde me ooit dat het grootste misdaadverhaal Macbeth was. Hij heeft gelijk.

Hoe sta je tegenover sites? Zie je ze als een bedreiging voor de literatuurbijlagen van kranten?

Een bedreiging zijn ze helemaal niet. Hoe meer aandacht iets krijgt, hoe beter. Geïnteresseerde lezers vinden de relevante informatie voor hen heus wel. Zelf ben ik een fervent bezoeker van Crimezone en andere sites. Alle kennis vult mekaar aan en wie enthousiast over iets kan schrijven, zij het auto’s, wijn, kolibries of boeken, mag dat. De klassieke boekenbijlagen verdwijnen heus niet. Zelf zie ik me graag, zoals ik al zei, als een gids die met enige kennis van zaken kaf van koren poogt te scheiden. Zoals het papieren boek ook nooit zal verdwijnen. Papier, het is geweten, is immers sensueel.