Misdaadromans

Om meer te verkopen moest ik ‘een merk’ worden..

Zomaar een doordeweekse dinsdagavond in het midden van het land, een aardig zaaltje boven een fraaie boekhandel. Gevuld met een behoorlijk aantal dames, enkele heren en een charmante Zweedse spraakwaterval. Camilla Läckberg was in Nederland om haar derde boek Steenhouwer te promoten en tussen de interviews door nam ze de tijd om in contact te komen met haar lezers.

Door: Ronald de Jong.

Een korte impressie over de kerstman, marketing en Dr. Phill
Schrijver worden? Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen. Ik was vier toen ik mijn eerste boek schreef, of beter gezegd, ik maakte de tekeningen en vertelde mijn vader welke tekst er bij geschreven moest worden. Het verhaal ging over de kerstman en op de eerste bladzijde een tekening van een gelukkige kerstman met zijn vrouw. Op bladzijde vier lag de vrouw al dood op de vloer. Ik had blijkbaar al heel vroeg morbide ideeën. Ik vrees dat het niet beter is geworden toen ik in 1998 voor kerstmis een cursus crimewriting cadeau kreeg. Er volgende een periode van tweeënhalf jaar waar ik heen en weer stuiterde tussen het gevoel van dit moet eigenlijk iedereen lezen en misschien wil mijn moeder het wel lezen, als ik er haar iets voor betaal.
Vanzelfsprekend was ik ook schrijver van misdaadromans geworden zonder die cursus. Ik hou namelijk enorm van misdaadromans. Het begon al vroeg doordat ik mijn vader altijd zag lezen. Het ging bij hem zelfs zover dat hij bij het fornuis stond met in een boek in de ene hand en een pollepel in de andere. Al zoekende op al die planken vol boeken vond ik op achtjarige leeftijd een boek van Agatha Christie. Een paar jaar later had ik bijna alles van haar gelezen en begon ik ook andere misdaadromans te lezen. Mijn passie voor dit genre ging zover dat mijn ex-man op een gegeven moment tegen vrienden zei dat als hij vermist zou worden, ze eerst maar eens bij ons in de tuin moesten gaan graven.

Waarom ik geen literatuur studeerde maar in plaats daarvan economie? Ik moet zeggen dat was meer een keuze van mijn vader; die zei dat je een vak moest leren om jezelf als vrouw te kunnen onderhouden. Maar na mijn studie economie en een paar jaar werken was ik het zo spuugzat dat ik op een gegeven moment zat uit te rekenen hoeveel ik extra moest sparen om over drie jaar te kunnen stoppen met werken. Bleek niet te kunnen, vreemd genoeg. Gelukkig ging het schrijven me goed af. In vijf jaar tijd schreef ik een vijftal boeken en aanstaande zaterdag is de deadline voor het zesde. Kijkend naar mijn boeken ben ik vooral op zoek naar de drijfveren van de dader. Wanneer ik een boek begin weet ik van tevoren wie de dader is en wat het motief is. Vanuit dat startpunt ga ik op weg en via allerlei omwegen en misleidingen kom ik dan altijd waar ik wil eindigen. De route die ik volg naar het eindpunt bepaal ik onderweg en dat maakt voor mij het schrijven ook zo leuk, omdat ook ik niet precies weet wat er gaat gebeuren. Om nog terug te komen op de drijfveren van de dader moet ik verklappen dat het idee voor het boek Steenhouwer ontstond bij het lezen van het boek Anna, Hanna en Johanna van Marianne Fredriksson. Ik dacht: zou het niet aardig zijn wanneer de motivatie van een dader die een kind om het leven brengt zich uitstrekt over een drietal generaties. Zoals ik al zei, ik heb al heel lang morbide ideeën. Mijn eerste boek werd uitgegeven door een relatief kleine uitgeverij en de reden dat deze uitgever mijn boek had gekozen was omdat in de titel Fjällbacka voorkwam en hij en zijn vrouw daar een zomerhuisjes hadden. Door de relatief kleine oplage werd me al snel duidelijk dat ik op deze manier niet in mijn levensonderhoud zou kunnen voorzien. Hier kwam mijn studie economie en mijn voorliefde voor marketing eindelijk van pas. Om meer te verkopen moest ik ‘een merk’ worden, een bekende naam zoals Håkan Nesser of Henning Mankell. En om dit te bereiken schakelde ik een literaire agent in. In mijn geval was dat Bengt Nordin, die zeker geïnteresseerd was.

Hij bracht me direct over naar een grote uitgeverij en zorgde er ook voor dat ik veel publiciteit kreeg. Voor mij persoonlijk was het heel simpel: ik wil gelezen worden en marketing moest me verder helpen. Tijdens een bezoek aan mijn uitgeverij sprak ik over mijn boek dan ook in termen van het product dat verkocht moest worden. De medewerkers van de uitgeverij keken me geschokt aan. Nee, absoluut geen product, het was een Boek.
Zelf ben ik hier een stuk pragmatischer in. Ik schrijf in de eerste plaats voor mezelf. Ik vind het leuk om misdaadromans te schrijven. En tijdens het schrijven ben ik niet bezig met zaken als: laat ik maar extra aandacht besteden aan dit onderwerp, want dat verkoopt op dit moment zo goed. Ik geloof ook dat lezers hier snel doorheen zouden prikken. Wanneer je slechte boeken schrijft, kun je de lezers één keer voor de gek houden met marketing, maar dit houdt snel op. Daarom schrijf ik in eerste instantie een boek dat ik zelf graag zou lezen. Een boek dat de mogelijkheid biedt om een paar uur te ontsnappen aan de soms harde dagelijkse realiteit van rekeningen betalen, een drukke baan, problemen in je huwelijk of de slechte cijfers van je kinderen die econoom willen worden.
Ja, ik geloof wel dat door een aantal succesvolle schrijfsters in Zweden er steeds meer mensenkinderen zijn die ook schrijver willen worden. Het verschil tussen schrijvers en zij die het willen zijn is slechts een kwestie van doen. Veel zelfdiscipline, of zoals ik meestal tegen mezelf zeg: ’Butt in the chair’. En ik weet als geen ander hoe moeilijk dat is wanneer de kinderen van huis zijn, want dan word ik afgeleid door Oprah, Ricky Lake en dan Dr. Phill. Ik kan echt geen dag zonder Dr. Phill en voordat ik het in de gaten heb, heb ik de halve dag rondgelummeld.
Nee, het is geen trend dat mijn boeken steeds iets dikker worden. Dit deel, Steenhouwer, is tot nu toe het dikste in de serie. Zelf ben ik redelijk gefixeerd op het aantal pagina’s dat ik schrijf en ik houd dit dan ook angstvallig bij. Op die manier meet ik voor mezelf ook de voortgang. Op een zekere dag tijdens het schrijven aan mijn laatste boek zag ik wanhopig dat ik pas 220 pagina’s had geschreven, terwijl ik voor mijn gevoel veel meer had geschreven. Na een paar moeilijke momenten zag ik dat er een kleiner lettertype was geselecteerd dan normaal. Door het selecteren van de hele tekst en het normale lettertype te kiezen kreeg ik er zomaar 30 pagina’s bij. Heb mezelf als beloning maar de rest van de dag vrijgegeven.
Wat ik vind van de verfilming van mijn boeken? Daar heb ik nog wel een aardig verhaal over. Zelf had ik altijd een beeld voor ogen van de acteur die de rol van Patrik zou moeten spelen. Het is een in Zweden wel bekende acteur, maar wel een die vaak bijrollen speelt, zijn naam is Niklas Hjulström.
In gesprek met de filmmaatschappij vroeg ik: willen jullie weten wie ik de rol van Patrik zou laten spelen? Nou... nee, was het antwoord. Na een lange periode van casting werd ik opgebeld met de enthousiaste mededeling: ‘We hebben de perfecte acteur gevonden. Het is Niklas Hjulström geworden.’
In hoeverre Erica een kopie is van mezelf? Niet echt. Zij is lang, blond en vijf jaar ouder dan ik. Maar ik merk dat we steeds meer naar elkaar toe groeien, en dat ik ook steeds meer van mijn ervaringen in haar stop. Ik schrijf ook het beste over de dingen die ik ken, voel of heb meegemaakt. Zo is de postnatale depressie in het boek Steenhouwer een weergave van mijn eigen ervaringen. Patrik is - zoals inmiddels wel bekend is - gemodelleerd naar mijn ex-man, en na onze scheiding begin vorig jaar kreeg ik veel reacties van lezers die smeekten of ik Erica en Patrik bij elkaar wilde houden. Maar ik ben zelf veel te benieuwd hoe het verder gaat met die twee. Ik ben ze ook gaan zien als echte vrienden; ten slotte leef ik al sinds 1998 met ze samen.
Wat interessant is om over mij te weten? Ik heb twee kinderen van drie en vijf en woon in Stockholm, op 500 meter van mijn ex-man met wie ik nog steeds goed bevriend ben. Ben geboren en opgegroeid in Fjällbacka en ben op mijn zeventiende naar de universiteit in Göteborg gegaan voor mijn studie economie. Mijn huidige vriend is politieman. Natuurlijk een puur pragmatische keuze, want altijd handig voor de achtergrondinformatie in mijn boeken. Mijn schrijvende en ook zeer moordlustige vriendinnen zijn erg jaloers, en ja, het uniform maakt het nog eens extra mooi. Verder leef ik een redelijk gewoon leven, net als iedereen die kleine kinderen heeft. Weinig glamour tijdens het wegwerken van stappels wasgoed, boodschappen doen en kinderbilletjes schoonvegen.
Lezing van Camilla Läckberg op 22 januari in de boekhandel Binkhorst & Van Wijnen in Doorn.