Zwartgallig

Mij zullen ze niet hebben!’, dacht ik toen ik aan 'Teringzooi' begon.
Crimezone recensent Jeroen gaf namelijk aan dat hij in het kluwen elkaar naar het leven staande spelers al snel de draad verloor. Onder het motto ‘een gewaarschuwde vrouw telt voor twee’ hield ik een notablokje bij de hand! Dàt en het feit dat ik sommige delen minstens twee keer las, gaven me toch een helder inzicht in het waarom van de moorden. Maar laat dit duidelijk zijn: je kan bij Izzo geen moment je aandacht laten afdwalen. Toch is Teringzooi toegankelijk geschreven. Waar komt die ingewikkeldheid dan vandaan? Volgens mij ligt het antwoord in het vertelperspectief. Met uitzondering van de proloog is het steeds de hoofdpersoon, Fabio Montale, die ons laat meekijken in zijn wereld. Je leest wat hij ervaart, ziet, denkt, voelt… Het is zijn zoektocht die je volgt. Die is voor hem niet altijd even helder, en zijn contactpersonen vertellen niet altijd de waarheid. Logisch dat er dan verwarring is.

Nu is verwarring wel één van de minste gevoelens die dit boek opwekt. Ongerustheid, angst, afgrijzen, wanhoop, eenzaamheid, haat… Kortom: het is een uitermate zwartgallig boek. De zeldzame sprankjes hoop wegen niet op tegen de verhalen van gefnuikt idealisme en verschrikkelijk ongeluk. Verhalen én gevoelens die Izzo aangrijpend en levensecht brengt. Het is een literair talent, deze Izzo. Dat blijkt ook uit de prachtige bewoordingen waarin hij Marseille vangt. De straten, wijken, dokken, mensen en gewoonten van deze oude, multiculturele havenstad krijgen kleur en geur in dit boek.

'Teringzooi' is het eerste deel van een trilogie waarin Fabio Montale de hoofdrol speelt. Het vervolg Gajes verscheen in 2003 in Nederlandse vertaling en het laatste deel Solea ligt april 2004 op de markt. In Teringzooi gaat Montale op zoek naar de moordenaars van twee jeugdvrienden. Met hen heeft Fabio zijn jeugd, zijn liefde voor eenzelfde vrouw en zijn eerste stappen op het criminele pad gemeen. De vriendschap bekoelde toen Fabio ervoor koos agent te worden. Toch kan hij de moord op zijn vrienden niet over zijn kant laten gaan. En al is hij niet zo’n belangrijke diender, het belet hem niet om de onderste steen boven te halen. Zijn speurtocht leidt naar rivaliserende maffiabendes, fascisten, racisten en sadisten. Bovendien verdwijnt Leila, een jonge Algerijnse vriendin…

‘Het hiernavolgende verhaal is volkomen fictief’, meldt Izzo aan het begin van het boek. Gelukkig. Toch knaagt de herkenning meermaals. Teringzooi!

Krachtig, prachtig boek

'Chourmo' is het tweede deel uit Izzo’s trilogie over Marseille. Het eerste deel, Teringzooi, was een uitgesproken zwartgallig boek dat ik desondanks vol overtuiging vier sterren gaf. Toch begon ik een beetje angstig aan 'Chourmo', bang dat de nieuwe portie ellende onoverkomelijk zou blijken. Gelukkig was dat niet het geval. Chourmo is prachtig en toegankelijk geschreven, spannend met verrassende wendingen, geëngageerd zonder opdringerigheid en het vereist aanzienlijk minder intellectuele inspanning dan Teringzooi.

Fabio Montale nam ontslag uit het politiekorps van Marseille. Hij leidt een bijna idyllisch leven: ontbijt met zicht op zee, bemoederd worden door buurvrouw Honorine, kaarten in het café van Fonfon. De ellende uit 'Teringzooi' raakt stilaan op de achtergrond. Maar dan duikt nicht Gélou op. Haar jongste zoon Guitou is weggelopen. Hij kreeg heibel met zijn stiefvader omdat hij verliefd werd op Naïma, een Algerijns meisje. Waarschijnlijk is Guitou bij haar in Marseille. Zou Fabio, die de buitenwijken van de havenstad kent als zijn broekzak, alsjeblieft haar zoon willen opsporen?

Fabio kan zijn knappe nicht niets weigeren. Maar net voor hij Naïma’s familie wil bezoeken, wordt straathoekwerker Serge voor zijn ogen neergeschoten. Fabio werkte vroeger met hem samen. Waarom was Serge de laatste tijd zo geïnteresseerd in moslimfundamentalisten? Waarom volgen twee zware jongens plots het doen en laten van Fabio? Wat heeft de onsympathieke commissaris Pertin er mee te maken? Willens nillens raakt Fabio verstrikt in een spannende intrige met een onverwachte ontknoping.

'Chourmo' is een krachtig boek met een krachtige titel. Hoewel de Nederlandse uitgever aanvankelijk opteerde voor Gajes, is het toch de Franse titel Chourmo die op de cover prijkt. 'Chourmo' is niet te vertalen. Het is een provençaals woord dat de plaats aanduidde waar boeven zaten die tot de galeien waren veroordeeld. Later werd het meer figuurlijk gebruikt, als een term om de solidariteit aan te duiden tussen hen die in hetzelfde schip zitten. Het boek laat je niet onberoerd. Het zindert nog een hele tijd na.