naar start | a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z  
De witte leeuwin (1999) Henning Mankell *****

Mankell werkt verslavend

Ik ben het helemaal eens met een recensie die ik las. Ook voor mij is 'De witte leeuwin' één van de beste boeken in het genre.
Mankell is niet nieuw voor mij, ik heb alle vertalingen in de Wallanderreeks al gelezen. Wat ik wil zeggen over dit boek: ik nam het mee op reis en het volume van het boek schrikte me aanvankelijk af: zou ik op een zonovergoten terras mijn aandacht wel bij zo’n dikke pil kunnen houden. Nou, reken maar! Binnen de dertig bladzijden zit je zo in het boek dat het je moeite kost om het weg te leggen. Pagina 540 komt schikbarend snel dichterbij... en laat je dan even achter met een kater. Mankell werkt verslavend. De volgende vertaling kan wat mij betreft niet snel genoeg komen.

De blinde muur (2004) Henning Mankell ****

In de ban van Wallander

De afgelopen zomervakanties bevond ik me in prima gezelschap van inspecteur Wallander. In 2002 moesten 'De vijfde vrouw' en 'Dwaalsporen' eraan geloven. In 2003 slaagde ik er niet in om 'Midzomermoord' te bewaren tot de zomer, maar gelukkig waren er toen 'De man die glimlachte' en 'De witte leeuwin' nog. 'Moordenaar zonder gezicht' en 'Honden van Riga' las ik tussendoor. Dit jaar lag De blinde muur, gekoesterd vanaf mei, klaar. Samen met het loodzware besef dat dit zowat de laatste keer zou zijn dat ik met Wallander op vakantie ging. Natuurlijk moet het negende deel nog in het Nederlands verschijnen, maar ik kan me voorlopig niet van het gevoel ontdoen dat “de jonge jaren van Wallander” toch maar een doekje voor het bloeden is.

Het lijkt wel of Mankell deze lezerswanhoop begrijpt en daarop inspeelt. In het begin van De blinde muur laat hij Wallander terugkijken op zijn loopbaan. Die keer dat hij in zo’n zware depressie zat, die keer dat zijn team tot het besef kwam dat de meedogenloze moordenaar waarnaar ze zochten waarschijnlijk een kind was, die keer dat een vlot met lijken aanspoelde voor de kust… Ik herinner me nog erg goed uit welke boeken die feiten stammen, maar ik vergat hoe het precies in elkaar zat. Dat opent geweldige perspectieven: ik kan de hele Wallanderreeks opnieuw lezen, deze keer in chronologische volgorde! En daar kan ik volgende vakantie al mee beginnen. Hoera!

Om maar te zeggen hoezeer ik in de ban ben van Wallander. 'De blinde muur' had me dan ook onmiddellijk te pakken, net zoals de schitterende recensies van Ine en Miranda, waarnaar ik graag verwijs voor mijn mening over het boek. Nog één gedachte: de detective-liefhebber die Mankell nu nog niet kent, is een ongelooflijk bofkont. Hem of haar staat nog heel wat moois te wachten.

De terugkeer van de dansleraar (2005) Henning Mankell *****

Lindman waardige opvolger voor Wallander

De Wallanderreeks van Mankell. Een begrip onder de thrillerliefhebbers. Maar vorig jaar moesten we noodgedwongen afscheid nemen van Kurt. Het werd overduidelijk in 'De blinde muur': de man kon niet meer. De veranderingen in de maatschappij gingen zijn verstand te boven en hij begon te sukkelen met zijn gezondheid. Tijd om met pensioen te gaan en de misdaadbestrijding over te laten aan een nieuwe generatie. Wallander was daar best wel sceptisch over, en ik met hem. Onterecht, blijkt nu, want in De terugkeer van de dansleraar geeft Mankell opnieuw een mooi staaltje van zijn meesterschrijverschap.
Hij introduceert Stefan Lindman, een zevenendertigjarige speurder met overduidelijke Wallandertrekjes. Lindman is een einzelgänger die geneigd is het leven zwart in te zien en daarenboven sukkelt met zijn relaties. Verzachtende omstandigheid voor Lindmans melancholie: er is net kanker bij hem geconstateerd. Binnen enkele weken begint zijn behandeling en zijn arts raadt hem aan om zijn zinnen zolang te verzetten in een zonnig vakantieoord. Wetende dat hij op vakantie van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat zou zitten dubben, verkiest hij de uitgestrekte wouden in Noord-Zweden waar zijn vroegere mentor Herbert Molin gruwelijk vermoord werd. De lokale politie zit weliswaar niet op Lindman te wachten, maar tolereert zijn aanwezigheid. Bij nader inzien herinnert Lindman zich niet zoveel van Molin. Alleen dat hij een soort angst met zich leek mee te dragen. Verborg hij zich daarom in een afgelegen bos?

Tijdens het politieonderzoek komt het personage Molin aan de oppervlakte en een extra perspectief brengt de moordenaar in beeld. We krijgen zicht op hun motieven, vroeger en nu. Mankells boeken zijn nooit louter ontspanning, hij verweeft als vanzelfsprekend inzichten op de maatschappij in de uitlatingen van zijn personages. Met het soepele, rake taalgebruik dat hem eigen is, nodigt hij de lezer uit tot nadenken over wat zijn personages overkomen, over hun verleden en toekomst. Wat ze bijna allemaal gemeen hebben is angst. De angst om te sterven van Stefan Lindman. De goed verborgen angst van Herbert Molin. De angstige jeugd van de moordenaar. De angst voor immigranten. De angst om de ander te verliezen. En kijk, lijkt Mankell losjes te willen zeggen, al die angst leidt vooral naar verkramping en normvervaging.

Van mij valt een pak angst af. Ik troostte mezelf ongeveer een jaar geleden met de gedachte dat ik de Wallanderreeks opnieuw kon lezen, en opnieuw, en opnieuw. Maar het is niet nodig. Ik zet al mijn hoop op Stefan Lindman. Dat er nog veel mogen volgen.

Diepte (2006) Henning Mankell ****

Schrijnende eenzaamheid

Oktober 1914. Europa staat aan de vooravond van een lange, ellendige oorlog. Zweden bewaart zijn neutraliteit, maar onderzoekt in het geheim alternatieve zeeroutes. Dat is een werk voor marineofficier Lars Tobiasson-Svartman. Hij peilt de diepte van de zee en het is zijn verhaal dat Mankell optekent in Diepte.

Het is geen vrolijk verhaal. Lars’ hele leven staat in het teken van afstanden. Fysieke afstanden, maar ook afstanden tussen mensen. Met die laatste soort kan hij niet om, hij meent dat wat niet gemeten kan worden ook niet bestaat. In wezen is hij verschrikkelijk eenzaam. Hij is eenzaam op een boot vol mensen en hij is eenzaam bij zijn vrouw. ‘Hij vroeg zich af of er een grotere afstand denkbaar was dan tussen twee mensen in hetzelfde bed die deden alsof ze sliepen’.

Tijdens zijn geheime missie stoot hij op een desolaat eiland ergens voor de Zweedse kust. Hier woont een vrouw, Sara Fredrika. Ze stinkt en ze is vuil, maar haar levenskracht en haar wanhopige wil haar isolement te doorbreken, trekken hem onweerstaanbaar aan. Omwille van haar zet Lars de belangrijkste ijkpunten in zijn leven opzij. Daarmee start hij, deels onbewust, de verwoesting van het bestaan van anderen. Uiteindelijk komt Lars tot het besef dat hij continu op zoek was naar afstanden. ‘Maar afstand telde niet, het ging om nabijheid – dat betekende iets’. Kan hij, op het moment van die gedachte, het tij nog keren?

Diepte komt stroef op gang. Dat is deels te wijten aan de aandacht die Mankell besteedt aan de geografische beschrijving van de zeeroutes die Lars moet peilen. Dat is nu eenmaal niet voor iedereen gesneden koek. In dat begin worden ook lijntjes uitgegooid die geen vervolg krijgen. Dat zijn we van Mankell niet gewend en streng als we zijn kost dat een ster. Maar ach, eenmaal het begin voorbij wacht een prachtig geschreven boek dat het onvermogen tot echt contact schrijnend blootlegt. Het woeste landschap, gevuld met regen, wind en ijs, onderstreept Lars’ eenzaamheid en dat van wie hem te dicht nadert. Het is een boek dat beroert en beklijft en opnieuw Mankells klasse bevestigt. Maar het kan duidelijk niet dienen als antidepressivum. Wie last heeft van het vallen van de bladeren weze gewaarschuwd.

Italiaanse schoenen (2008) Henning Mankell ****
Tot hier zijn we gekomen


Het is onnodig Henning Mankell voor te stellen. Hij werd wereldberoemd met zijn Wallanderreeks waarin hij het privé-leven van een sombere inspecteur vervlecht met hedendaagse maatschappelijke problemen. Naast deze reeks en titels waarin Wallanders dochter een prominente rol speelt, schreef hij ook enkele bezielde romans over Afrika. Een belangrijk deel van Mankells leven speelt zich daar af, meer bepaald in Mozambique waar hij theaterregisseur is.

Zijn nieuwste boek, Italiaanse schoenen, heeft niets met misdaad te maken, en weinig met Afrika. Het hoofdpersonage is Fredrik Welin, een zesenzestigjarige man die zich terugtrok op een eilandje dat hij van zijn grootvader erfde. Hij leeft samen met een oude hond en een oude kat en, vreemd genoeg, een mierenhoop in de woonkamer. ’s Winters vriest de zee rondom het eiland dicht en elke morgen hakt Fredrik een wak in het ijs waar hij zich in laat zakken om te voelen dat hij nog leeft. Hij overdenkt zijn leven, zijn jeugd bij zijn grootouders op het eilandje, toen hij zich “in de eerste akte” bevond, zijn professioneel leven en zijn oude dag, “de epiloog” die al is aangevangen. Twaalf jaar geleden was hij een gerespecteerd chirurg, tot hij een fatale fout maakte. Bijna veertig jaar geleden was hij een bemind man, tot hij zonder afscheid te nemen zijn verloofde in de steek liet. Dat alles ligt achter hem, het heden bestaat uit zijn eiland, zijn huisdieren en de postbode die hem regelmatig opzoekt en dan steen en been klaagt over zijn ingebeelde ziekten.

Op een morgen hoort Fredrik het ijs zingen. Dat is iets nieuws in zijn zesenzestigjarige leven, dat ijs zou kunnen zingen, maar het is dan ook een extreem koude winter. Hij hoort de propellerboot van de postbode en als hij later buitenkomt, staat er een vrouw met een rollator op het ijs. Het is Harriët, de vrouw die hij veertig jaar geleden verliet. Ze is doodziek en ze wil dat hij haar meeneemt naar een vennetje in een bos. Toen Fredrik klein was, is hij daar samen met zijn vader gaan zwemmen. Het is één van zijn mooiste herinneringen: zijn vader, plonzend in het water, en hij, kijkend vanaf de kant. Mensen die samen hoorden en toch gescheiden waren. Fredrik vertelde Harriët over dat ven en beloofde haar er mee naartoe te nemen. Het was de mooiste belofte die Harriët ooit in haar leven kreeg, en daarom wil ze die vervuld zien voor ze sterft. Fredrik kan dit niet weigeren, en samen trekken ze met een oude auto het ijskoude Zweden in. Op hun tocht ontmoeten ze mensen van divers pluimage. ‘Iedereen heeft een verhaal,’ zei Mankell eens op een literaire avond, en die overtuiging brengt hij ook in Italiaanse schoenen. De titel van het boek is ontleend aan één van die mensen, een Italiaanse schoenmaker, die het drukke en jachtige Rome waar hij schoenen maakte voor de rijken der aarde achter zich liet, en zich terugtrok in een Zweeds bos. Hij is begeesterd door het vernuft van een voet en maakt échte maatschoenen. Dat vergt zoveel werk dat hij slechts twee paar per jaar kan afleveren. Die schoenen zitten dan ook wel echt als gegoten. Fredrik Welin krijgt van één van de personages uit het boek Italiaanse schoenen en die betekenen ontzettend veel voor hem.

Henning Mankell voert met recht de titel “meesterverteller”. In Italiaanse schoenen ontdooit, met het verdwijnen van de winter, het ijskoude hart van Fredrik. Dat gebeurt langzaam en geloofwaardig, doorheen verschillende gebeurtenissen die de vaart in het boek houden. Mankell observeert en vertelt, is weer erg geëngageerd, maar hij moraliseert nooit. Met zijn onopgesmukte taal en rake metaforen raakt hij de lezer, soms tot in de ziel. Hij eindigt zijn boek wondermooi met “Tot hier zijn we gekomen. Niet verder. Maar tot hier.” Het is aan de lezer om dit te duiden, maar na het lezen van dit prachtboek dat Italiaanse schoenen is, is dat niet zo moeilijk.