Philip Kerr - Grijs verleden (2011) ***** (vertaling : Herman van der Ploeg)

Vendetta: bloedwraak; genoegdoening; familiewraak

Opnieuw een aflevering in de serie politieke thrillers met (voormalig) privédetective Bernie Gunther als hoofdpersoon.
Na de Berlijnse trilogie over Bernie Gunther, inspecteur tijdens het nazibewind, De een van de ander, over Duitsland en zijn buurlanden vlak na de Tweede Wereldoorlog, Een stille vlam, over een afschuwelijke moord op jonge meisjes in Argentinië en de overeenkomst met soortgelijke moorden in nazi-Duitsland in de jaren ’30, en Als de doden niet herrijzen, over bouwfraude rondom de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn,nu wederom een opmerkelijk misdaadverhaal met Bernie Gunther in de hoofdrol.

Grijs verleden kan op twee manieren worden uitgelegd: een verleden dat niet zwart-wit is, maar waarin de waarheid allerlei tinten grijs kan hebben. Maar ook het verleden van Gunther als inspecteur bij de kripo, de kriminalpolizei in Berlijn, die na de inval in Polen in 1939 grijze uniformen droeg. “Niet groen, niet zwart, niet bruin maar grijs. Veldgrijs.” In dit uniform werden vele misdaden begaan, in Polen, Rusland, Oekraïne. (De oorspronkelijke titel Field grey is naar mijn mening dan ook een betere titel dan het vertaalde Grijs verleden.)

Opnieuw gaat Gunther terug, terug vanuit Cuba 1954, naar Duitsland 1954.
En terug naar Duitsland 1931, Duitsland 1940, Frankrijk 1940, Minsk 1941, Duitsland 1945 en 1946, Rusland 1945 en 1946, om weer te eindigen in Duitsland 1954.
Rode draad in deze omzwerving is de zoektocht naar Erich Mielke, in 1954 hoogste baas van de Stasi, de geheime staatspolitie, in de DDR. Mielke is dan een van de machtigste mannen van het Oostblok. Hij heeft Stalin overleefd, en is voor de westerse bezettingsmacht van de Bondsrepubliek, de VS, de Britten en de Fransen, een zeer gewild persoon. Met Mielke onder hun invloed zouden ze een belangrijke mol in het Oostblok kunnen hebben.
En omdat de wegen van Gunther en Mielke elkaar meermalen hebben gekruist, te beginnen in Berlijn in 1931 met de moord door Mielke op twee politiemannen, is Gunther de man die Mielke moet vinden.
Gravend in zijn grijze verleden beschrijft Gunther de verschrikkingen en de waanzin van WO II in midden Europa. De bloedlanden zoals de historicus Timothy Snyder ze onlangs in een fascinerend boek over deze gebeurtenissen heeft genoemd. “Hopeloos in de tang bij Hitler en Stalin”, schrijft hij.
Nergens zijn erger wreedheden begaan als in deze landen.
Net als in zijn eerdere boeken laat Kerr zien hoe gedegen zijn research is.
“Research is alles”, zegt hij in een interview met Crimezone. En zijn fascinatie voor deze periode blijkt ook nu weer.

“Ik vul graag de blanco pagina’s van de geschiedenis”, zegt Kerr. Of deze pagina´s blanco zijn, denk ik niet. Maar dat hij de lezer kan meenemen naar deze waanzin, door Gunther in zijn verleden te laten graven, is een prestatie van formaat.
Vijf sterren.