start | boeken | auteurs | verfilmingen | links
Het Zweedse schrijversechtpaar Maj Sjöwall und Per Wahlöö wordt zonder twijfel gezien als de grondleggers van de Skandinavische, maatschappij-kritische misdaadroman.
Sjöwall & Wahlöö hebben met hun politieromans met Martin Beck in de hoofdrol een groot internationaal lezerspubliek weten te veroveren. Nu, anno 2003 worden hun boeken opnieuw in Nederland uitgegeven. De boeken zijn meermaals verfilmd en grote hedendaagse misdaadauteurs bewonderen hun werk en noemen het echtpaar als hun grote voorbeeld.

Maj Sjöwall werd in 1935 in Stockholm geboren als dochter van Will Sjöwall en Margit Trobäck. Ze studeerde journalistiek en grafische vormgeving en ze vond werk als journalist en art-director van enkele kranten en tijdschriften. Van 1959 tot 1961 werkte ze bij uitgeverij Wahlström and Widstrad.
Per Wahlöö werd in 1926 in Lund geboren. Hij studeerde geschiedenis aan de universiteit van Lund. Per begon zijn carrière als politieverslaggever in Malmö, werd freelance journalist in Stockholm en werkte enige tijd in Spanje als correspondent voor een krantencombinatie. In 1956 werd hij door het Franco regime uitgewezen. Na de halve wereld rondgereisd te hebben vestigde hij zich tenslotte in Zweden en werkte als journalist en schrijver. Aan het eind van de vijftiger jaren publiceerde hij zijn eerste boek. Daarna verschenen nog meer politiek getinte misdaadromans.
Bij de uitgeverij die zijn boeken uitgaf leerde hij Maj kennen. Dat was in 1961. Ze trouwden kort daarna en dit was het begin van hun samenwerking als schrijvers. De zorgvuldig geplande misdaadromans schreven ze in de avonduren, als hun zonen Tetz en Jens naar bed waren. De boeken zijn in heerlijke, lange zomernachten ontstaan, aldus Maj Sjowall. ‘We zaten tegenover elkaar te schrijven en praatten weinig. De dag daarna corrigeerden we elkaars werk en typten de teksten uit’.
Vanaf het begin was duidelijk dat er tien boeken zouden verschijnen. Ze wilden geen vermoeide schrijvers worden.
De boeken verschenen tussen 1965 en 1975. In 1965 kwam de eerste roman uit genaamd Roseanna en tien jaar later was de reeks voltooid met ‘Terroristerna’.
Ze wilden met hun tien romans de toenmalige misstanden in de Zweedse samenleving aan de kaak stellen.
Zoals Wahlöö het formuleerde was het hun bedoeling ‘om de misdaadroman te gebruiken als een scalpel om de buik van de ideologisch verpauperde en moreel discutabele zogenaamde welvaartstaat van de bourgeoisie open te snijden.’
Zelfs in de roerige jaren zestig werkte een dergelijke radicale uitspraak niet in hun voordeel.
Het succes van de serie is meer te danken aan de zorgvuldige research en de aandacht voor het detail. De boeken fungeerden als een spiegel van de Zweedse samenleving. Maj Sjowall zegt : ‘We streden voor tolerantie en tegen vreemdelingenhaat en we stelden de personele problemen bij de politie aan de kaak. In De eerste drie romans waren rechttoe rechtaan politieromans met nadruk op de werkwijze van de politie. Daarna veranderde de stijl. Door een commissaris met zijn privé-leven centraal te stellen ontketenden ze een ware revolutie.
Vanaf het eerste boek introduceerden ze de belangrijkste hoofdpersonen. Allereerst is daar een solide en methodische werkende Beck. Hij slaapt slecht en heeft last van zijn maag. Midden jaren 40 is hij bij de politie gegaan en hij ontmoette Inga, zijn toekomstige vrouw tijdens een kanotocht. Ze hebben twee kinderen maar hun huwelijk houdt geen stand. Een andere hoofdpersoon is Lennart Kollberg, hij haat geweld en wil eigenlijk geen wapen dragen. Gunvald Larsson is de derde figuur, hij is een boerse man. De favoriete romanfiguur van Per Wahlöö was Einar Rönn, afkomstig uit het noorden van Zweden. En tot slot Kristiansson and Kvant, politiemannen, die de ene blunder na de andere maken.
Per Wahlöö stierf op 23. Juni 1975 in Lund, nadat de reeks was voltooid.
Maj Sjöwall heeft daarna nog een boek gepubliceerd (1990) samen met de Nederlandse thrillerauteur Thomas Ross getiteld ‘De vrouw die op Greta Garbo leek’. Ook namen Ross en Sjöwall de verantwoordelijkheid op zich voor de zogenaamde 'vijfsterrenreeks', de thrillerserie van uitgeverij het Spectrum, waarin meerdere goede misdaadromans zijn verschenen (o.a. van Ruth Rendell).
Uit een Duits interview uit 2002 blijkt dat Maj nog werkt als vertaalster (van bijvoorbeeld van Robert B. Parker). Zoals ze zelf zegt: ‘De uitgevers denken dat de boeken beter verkopen als mijn naam vermeld is’.
Ze houdt nog steeds niet van de wereld die draait om het grote geld, wat dat betreft vindt ze zichzelf niet veranderd. Zelf wil ze geen misdaadverhalen meer schrijven: te saai, te triest, te uitzichtsloos. Volgens Maj worden er teveel Zweedse misdaadromans geschreven die op hun concept gebaseerd zijn. De reden daarvoor is dat er veel geld te verdienen valt. Sommige Zweden maken er grappen over. ‘Alle Zweedse politiemensen hebben maagproblemen, zijn depressief en hebben huwelijksproblemen’.
Maj zelf leest bijna geen thrillers meer. Veel bekende auteurs hebben haar boeken gestuurd met daarin de vermelding ‘bedankt voor de inspiratie’. Zo ook Henning Mankell die 30 jaar na het succes van Per Wahlöö en Maj Sjowall de wereld bestormde met zijn Wallander-reeks.
Maj Sjowall is niet rijk geworden door het wereldwijde succes van de reeks. Het contract deugde niet. Soms zelfs heeft ze moeite haar huur te betalen, aldus Maj Sjowall.

Zie ook Crimezone voor mijn interview met de schrijfster

 

 

Maj Sjowall