start | a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z | over Arnaldur Indridason
Maandagskinderen (2005) Arnaldur Indridason ***
Mild, maar ook verontrustend

Maandagskinderen is het eerste boek dat de IJslander Arnaldur Indridason schreef in de serie met de politiemensen Erlendur en Sigurdur Oli in de hoofdrol. Het dateert uit 1997. Dit boek is nu uit in Nederlandse vertaling en het is een voorloper van Noorderveen en Moordkuil.

In Maandagskinderen pleegt Daniel zelfmoord. Hij verbleef in een psychiatrische inrichting. Zijn broer Palmi gaat op onderzoek uit evenals inspecteur Erlendur en zijn mensen. Waarom kwam een vroegere leraar bij Daniel op bezoek? En is het toeval dat diezelfde leraar bij een brand om het leven is gekomen?

In dit eerste boek uit de serie worden de karakters geïntroduceerd. Erlendur en Oli botsen nogal eens omdat ze fors van elkaar verschillen. Daarnaast is er een globale schets van het privé-leven van Erlendur en wordt de ingewikkelde relatie met zijn zoon en dochter beschreven. Ze spelen in Maandagskinderen nog een ondergeschikte rol. Het is merkbaar dat dit de eerste titel is. In Noorderveen en Moordkuil zijn de karakters meer uitgewerkt en ‘staan’ de personages beter. Dat ligt natuurlijk ook voor de hand. Hun kern is in Maandagskinderen al wel duidelijk aanwezig evenals de melancholieke, soms verstilde sfeer van Indridason. Ook zitten er al lijnen in het verhaal die in latere boeken onthuld gaan worden.

Het verhaal zelf is verrassend en ontwikkelt zich in onverwachte richting. En Indridason verweeft enkele verontrustende maatschappelijke thema’s in zijn boek, zij stemmen tot nadenken.
In Maandagskinderen overheerst een weemoedige sfeer en vorm en inhoud sluiten mooi op elkaar aan. Een rustig, ingetogen en mild boek. Indridason kan een genuanceerd verhaal neerzetten waarin zelfs een persoon die strafbare feiten pleegt vanaf een andere kant wordt belicht. Hierdoor ontstaan : nuance, inzicht en enig begrip. Het eind van het boek vond ik overigens teveel ‘over de top’. Ik was nieuwsgierig naar deze eersteling en het was zeer interessant te lezen over ‘hoe het allemaal ooit begon’. Voor een zacht prijsje ligt Maandagskinderen in de boekhandel. Je krijgt ruimschoots waar voor je geld.

Koudegolf (2006) Arnaldur Indridason ****
Zonder opsmuk

In Koudegolf – oorspronkelijke titel Kleifarvatn (2004) - ontmoeten we wederom Erlendur en zijn medewerkers . In de reeks rondom deze IJslandse commissaris is dit boek een vervolg op Engelenstem dat in 2005 in Nederlandse vertaling verscheen.

Het verhaal begint met de vondst van een skelet in het meer ‘Kleifavatn’. Doordat het waterpeil is gedaald, wordt het skelet zichtbaar. In de schedel zit een gat en al snel wordt duidelijk dat het lange tijd in het water heeft gelegen. Opmerkelijk is dat aan het skelet een zendapparaat vastzit van Russische makelij. Uit forensisch onderzoek blijkt dat het lijk vóór 1970 in het water is gegooid. Lang geleden dus en dit betekent dat commissaris Erlendur, Sigurður Óli en Elínborg, de vrouwelijke rechercheur, op zoek moeten naar sporen uit een ver verleden.
In Koudegolf is de hand van historicus Indriðason prominent aanwezig. Hij reconstrueert een verhaal dat zich tijdens de Koude Oorlog afspeelt in Dresden, Oost-Duitsland. Jonge mensen, vol van idealen over de wereld, geloven in de maakbaarheid van een betere samenleving. We volgen hen in het communistische Oost-Duitsland waar partijdiscipline boven alles staat en afwijkende meningen worden onderdrukt. Met als gevolg : wantrouwen en verraad.

Arnaldur Indriðason weeft twee verhalen door elkaar. Het verhaal over Oost-Duitsland ten tijde van de Koude Oorlog en het onderzoek naar het gevonden skelet in de huidige tijd. Het kost geen enkele moeite te schakelen tussen de beide verhaallijnen. De structuur en opzet zijn helder en gaandeweg komen tijdslijnen samen.
Het privé-leven van Erlendur en de problematische relatie met zijn dochter Eva Lind en zijn zoon Sindri Snær vormen een onderdeel van het verhaal. Het is overigens de eerste keer in de serie dat de lezer kennismaakt met de zoon van Erlendur. Eva Lind kwam in vorige titels voorbij. Sindri niet.
Zoals uit eerdere delen van de serie bleek is ‘vermissing’ een terugkerend thema in het leven van Erlendur. In Koudegolf is dit een rode draad die op meerdere manieren wordt uitgewerkt. Onzekerheid bij nabestaanden over het lot van vermisten en het niet kunnen afronden van een rouwproces worden zichtbaar.
Is het een somber boek? Nee, ik vind van niet. Melancholie komt weliswaar voorbij maar er is ook humor in de vorm van droogkomische beschrijvingen van gedachten en observaties van Erlendur en anderen. De behoudzucht van de commissaris is soms geestig en aandoenlijk.
De spanning in de boeken van Indriðason zit in het willen ontrafelen van de puzzel vanuit betrokkenheid bij de lotgevallen van de personages.

Deze schrijver blinkt uit door zijn sobere stijl met krachtige dialogen; het lijkt alsof er nooit teveel wordt gezegd. Alsof al het overbodige is geschrapt waardoor dat wat er echt toe doet, overblijft. De personages zijn vaak gewone mensen die door omstandigheden of door verkeerde keuzes in nood zijn gekomen. Dat maakt hun lotgevallen herkenbaar en brengt het verhaal dichtbij.
Indriðason beschrijft, vanuit een historische context, herkenbare universele thema’s. die onopgesmukt en zachtmoedig worden opgetekend. Hierdoor is ook ‘Koudegolf’ weer een intens en ontroerend verhaal.
Dit boek is in eigen land genomineerd voor de literatuurprijs. Begrijpelijk, de hokjesgeest overwonnen.
Winternacht (2007) Arnaldur Indrdason ****

Een vermoord kind

Winternacht, zou luidt de jongste titel van de hand van de IJslandse auteur Arnaldur Indriðason.  Het verhaal is geschreven in 2005 en wederom spelen de politiemensen : Erlendur, Sigurður Óli en Elínborg een hoofdrol.
Het boek begint met de vondst van een dood jongetje van een jaar of tien bij een deprimerend flatgebouw. Het is half januari en een meedogenloze kou teistert IJsland. Elínborg, de vrouwelijke agent verzucht : ‘Wat zal hij het koud hebben gehad.’
Al snel blijkt dat het om een jongen gaat uit een gezin dat oorspronkelijk afkomstig is uit Thailand. Een aangepast, dromerig en zacht jongetje.  Wie vermoordt in godsnaam zo’n kind?

Zoals in alle boeken van Indriðason overheerst een melancholieke sfeer:  de ijzige kou, het donker en de winternacht. De auteur schetst een wereld van kansarme mensen die aan de onderkant van de samenleving een bestaan proberen op te bouwen. Hij verhaalt over een wereld van racisme, discriminatie en kleingeestigheid.   
Wie de serie heeft gevolgd, weet dat Erlendur nog altijd worstelt met de mysterieuze verdwijning van zijn broertje. Toen en lang geleden. Hij leest en herleest boeken over verdwijningen op IJsland.
De moord op het donkere jongetje grijpt hem extra aan, herinneringen aan zijn dode broertje, die nooit gevonden is, komen boven.
Zijn kinderen, Eva Lind en Sindri Snær , die hij ooit in de steek liet, doemen op in het verhaal. Het contact wil nog steeds niet vlotten, er vallen harde woorden. Een gesprek lukt niet echt.
Naast het verhaal over de moord op het jongetje loopt een ander verhaal over een verdwijning. Verliefdheid kan eenzaam maken.

Erlendur is herkenbaar in zijn vaste gewoontes, zijn afkeer van de veramerikanisering van de IJslandse samenleving, zijn voor- en afkeuren voor eten en drinken, zijn droge humor en zijn bevlogenheid.

Minder fraaie kanten van de IJslandse samenleving worden geschetst. De gebrekkige opvoeding van kinderen, ongeïnteresseerde ouders, zwaarlijvigheid, vreemdelingenhaat en bekrompenheid.  Herkenbare thema’s die overal ter wereld spelen.
‘Winternacht’ is : aangrijpend, donker, duister en melancholiek. Geschreven in een sobere stijl en wars van opsmuk.
Indriðason levert kwaliteit en spanning. Actuele thema's komen voorbij. En het verhaal beroert. Dat geeft een extra dimensie aan dit boek.

Het Koningsboek – Arnaldur Indriðason **** (verschijnt midden mei 2008)
Boeiende cultuurhistorie.

We schrijven het jaar 1955. De jonge Valdemar reist van IJsland naar Denemarken om te studeren. Hij heeft een aanbevelingsbrief bij zich voor een professor.  Zijn eerste ontmoeting met deze  professor  verloopt nogal stroef. De professor drinkt namelijk veel en gedraagt zich onmogelijk. Maar Valdemar geeft het niet zomaar op en na enig aandringen krijgt hij contact met deze merkwaardige, maar toch ook fascinerende man. De professor draagt een geheim met zich mee. Hij is op zoek naar  een manuscript, de Codex Regius, een onderdeel van de Edda. De Edda dateert uit 1271 en vormt de basis van de identiteit van de IJslandse bevolking. Het bevat verhalen en is een soort schatkamer van de IJslandse of Noordse mythologie. De professor wil het manuscript terugvinden, neemt Valdemar in vertrouwen en samen reizen ze door Europa op zoek naar het manuscript. Maar er zijn  kapers op de kust en hun bedoelingen met het Koningsboek zijn minder verheven.
 
Het Koningsboek is een faction-thriller over de waarde van cultureel erfgoed. Is het een avonturenroman, een ontwikkelingsroman, een literaire thriller of een historische roman?  Een goede vraag die niet eenduidig te beantwoorden is. Indriðason is van vele markten thuis.
De auteur heeft een waar gebeurd verhaal beschreven en dit vermengd met fictie. In 1971 besloot de Deense regering dat het tijd werd om de Codex Regius per boot terug te brengen naar IJsland, waar het manuscript thuishoort. De IJslanders waren laaiend enthousiast en verdrongen zich op de kade. Wat de Ilias is voor de Grieken, is de Edda voor de IJslanders. Het is de schatkamer van hun mythologie en staat vol met heldenverhalen, oude Noordse en Germaanse mythologieën en legenden.

Na een inleiding die teruggaat naar een ver verleden, begint het verhaal rondom Valdemar en de professor in 1955 als Valdemar in Denemarken arriveert. In het begin is de historische context die Indriðason schetst even taai. Het is een soort inleiding in de IJslandse geschiedenis rondom de Edda. Maar het went snel en de reizen van de professor en Valdemar naar verschillende Europese landen geven een mooi tijdsbeeld. De lezer krijgt een indruk van Berlijn, Denemarken en zelfs van Amsterdam in deze periode. De zoektocht naar de IJslandse schat wordt beschreven als een spannend avontuur.  
De verhouding tussen de oude professor en de jonge Valdemar wordt uitgediept, een soort vader-zoon relatie; de vader probeert zijn aangenomen zoon belangrijke waarden over te dragen zoals: moed, respect voor het culturele erfgoed, trouw en eerlijkheid. Het naziregime fungeert als tegenhanger.

Het Koningsboek is niet het meest  toegankelijke boek van Arnaldur Indriðason maar het is bijzonder interessant. De achtergrond van de schrijver – hij is historicus – is duidelijk merkbaar. Soms komt de vraag naar boven naar waarheid en fictie. Dat mag de lezer uitmaken. De schrijfstijl van Indriðason is helder en compact. Hij wijdt niet onnodig uit, weet de kern te raken en brengt IJslandse cultuurhistorie tot leven. Daarnaast speelt  Halldór Laxness (1902-1998) een rol. Hij is de meest bekende IJslandse schrijver uit de vorige eeuw en werd in 1955 gelauwerd met de Nobelprijs voor Literatuur. Hij schreef meer dan zestig romans, verhalenbundels, essays, reisverslagen, dichtbundels, toneelstukken en memoires.
Indriðason verbindt De Edda met de schrijver Laxness.

Het Koningsboek presenteert een deel van de IJslandse geschiedenis en het culturele erfgoed in de vorm van een spannend verhaal over een zoektocht naar wortels, historie, goed en kwaad. Het is boeiend en helder geschreven. Zeer geschikt voor lezers die de Noordse literatuur een warm hart toedragen. En voor leergierige lezers die graag iets opsteken van een (misdaad)roman.    

De schrijver Laxness arriveert in IJsland na het winnen van de Nobelprijs
Omslag
De kade in IJsland staat vol als de Edda terugkeert