Dwaalsporen (2002) Henning Mankell *****

Dwaalsporen, van Henning Mankell speelt zich af tussen 21 juni en 8 juli 1994. Dat zijn 18 dagen. In deze ruim twee weken wordt het Zuid-Zweedse stadje Ystad geteisterd door een ramp. Het begint met een meisje dat zich in een bloeiende koolzaadakker in brand steekt, terwijl heel Zweden in de ban is van de wereldkampioenschappen voetballen. Zo niet commissaris Wallander. Hij werkt dag en nacht aan een zaak die zich zo gruwelijk ontwikkelt dat hij hem nooit zal vergeten. De vaart waarin gebeurtenissen elkaar opvolgen maakt dat het politieapparaat geen adempauze gegund is. En dit brengt Mankell op mij als lezer ook over; het boek moet uit...

Naast de verhaallijn van de misdaad gebeurt er in deze 18 dagen in het privé-leven van Wallander ook het nodige. Zijn vader heeft een crisis, de relatie met zijn dochter is in ontwikkeling en zijn prille liefde voor Baiba Liepa loopt risico,s. Dan zijn er nog andere spannende elementen: wie heeft de huissleutels van Wallander gestolen? Kan Linda, Wallanders dochter, eigenlijk wel vrij rondlopen in Ystad? Als lezer voel je een constante dreiging. Je weet dingen die Wallander niet weet en dit maakt het extra spannend.Het is wederom een lijvig boek: 538 bladzijden. Toch verveelt het geen moment. En de ontknoping betekent dat je je afvraagt wie er nou eigenlijk de echte slechteriken zijn.

Jammer dat uitgeverij De Geus een fout heeft gemaakt bij de vertaling van de Wallander reeks. De Vijfde Vrouw, is in 2001 vertaald, Dwaalsporen in 2002. In de oorspronkelijke Zweedse versie is de volgorde net andersom. Voor wie de Wallander reeks in de juiste volgorde wil lezen is dit misschien een handige tip. Lees eerst Dwaalsporen.

'Op woensdag 7 augustus 1996 kwam Kurt Wallander bijna om bij een auto-ongeluk iets ten oosten van Ystad'. 'De nacht van 8 op 9 augustus werd een van de langste in Kurt Wallanders leven'.
Twee zinnen uit Midzomermoord, die karakteristiek zijn en de spanning opvoeren. Want spannend is dit boek! Nu zijn het 602 bladzijden. De vorige twee boeken uit deze serie telden respectievelijk 539 en 590 pagina's. De klant in de boekhandel zal hier misschien door afgeschrikt worden. Maar dat is echt niet nodig. Het verhaal leest weer als een trein, het is erg toegankelijk en de korte zinnen die Mankell maakt, leveren 'vaart' op.

Svedberg, een collega van Wallander wordt vermoord. Ook vindt men drie dode jonge mensen, neergezet in een soort tableau-vivant. Achter een goede verhaallijn zit weer het verhaal van Wallander. Tot zijn verbazing hoort hij dat Svedberg hem als zijn beste vriend beschouwde. Dit stemt hem extra tot nadenken over leven, dood, verleden en eenzaamheid. Daarnaast tobt hij nu echt met zijn gezondheid. En natuurlijk weer de context van de Zweedse samenleving met alle problemen. Voor mij bepalen deze drie elementen de kracht van de Wallanderreeks: een spannend verhaal, goed uitgewerkte personages die levensecht zijn en een beschrijving van een samenleving die herkenbaar is. Het vervolg op Midzomermoord verschijnt in 2004 bij 'de Geus'. In de Duitse vertaling telt dit boek 574 bladzijden. Ik ben benieuwd hoeveel dat er in de Nederlandse versie zullen zijn.

‘Het graf’ dateert uit 2004. Dat betekent dat dit verhaal nog niet eerder in boekvorm is verschenen. Ook niet als een verhaal uit het laatste en negende boek van de Wallander-reeks (De jonge Wallander). Voor de Nederlandse lezers zal het een verrassing zijn dat Linda Wallander samenwerkt met haar vader Kurt. Ook Stefan Lindman komt in dit boek voor. Hij is een hoofdpersoon uit een ander boek van Mankell ‘De terugkeer van de dansleraar.’

Wallander heeft al geruime tijd de grote wens om een huis te kopen op het platteland. Ook wil hij een hond. En het allerliefst ook een relatie met een vrouw. Maar het wil allemaal niet echt lukken. Als collega Martinson een tip heeft voor een huis dat hem zou kunnen bevallen, besluit Wallander eens een kijkje nemen. Terwijl hij rondloopt in de tuin struikelt hij over iets. Later vraagt hij zich af wat dit geweest is en gaat terug. Dan vindt hij een vergane mensenhand. Van wie is deze hand? En waar is de rest van het skelet? Dit is het begin van een onderzoek dat zich moet concentreren op gegevens van tientallen jaren geleden. Dat valt niet altijd mee, want de feiten van vroeger liggen niet altijd voor het oprapen.

Tijdens deze speurtocht zijn we weer te gast in Ystad. De bekende personages uit de Wallander serie komen voorbij. En de sfeer is herkenbaar ‘Wallander’ - mijmerend, soms slecht gehumeurd, een beetje somber en altijd gedreven. De couleur-locale is weer zeer herkenbaar en Linda moppert nog steeds op haar vader. Kortom: de hand van Mankell is aanwezig.

Ik heb het verhaal met plezier gelezen. Als geschenk is het goed gekozen. Natuurlijk kan het niet tippen aan een uitgewerkt Wallander verhaal van pakweg 500 pagina’s. Maar een kniesoor die daarop let. Op een bepaalde zin in het boek heb ik een tijdje zitten turen. Wallander vraagt aan een 86-jarige man of zijn vader nog leeft. Doe je dat? Voor de zekerheid moet je het misschien toch wel vragen? Misschien wordt dit verhaal wel verfilmd in het kader van het grote filmproject dat op stapel staat. Wie weet..

De jonge Wallander is het laatste boek uit de Wallander-serie van Henning Mankell. Het boek bevat vijf verhalen en een voorwoord. In dit voorwoord geeft de auteur een toelichting op het ‘waarom’ van dit boek. Tijdens het schrijven van de reeks ontstonden verhalen in zijn hoofd over hoe het Kurt Wallander – de hoofdpersoon – verging tijdens zijn jonge jaren. Bovendien kreeg hij veel vragen van geïnteresseerde lezers over de jonge Wallander. Als antwoord besloot Mankell vijf verhalen te publiceren die zich afspelen voordat Kurt Wallander op de begindatum van de serie - 8 januari 1990 - uit zijn bed wordt gebeld vanwege een moord.

Het boek bevat vijf verhalen. Het eerste verhaal kenmerkt zich voor mij door een soort onderkoelde humor. Wallander heeft verkering met Mona, maar houdt zich niet aan de afspraken als er werk aan de winkel is. Het lijkt wel alsof hij voortdurend het noodlot tart. Dit moet ooit fout gaan! Een andere oude bekende die we tegenkomen is de oude vader van Wallander. Een plezierig weerzien. Even eigenzinnig als altijd, mopperend op zijn zoon en druk in de weer met zijn schilderijen. Ook hier komen geestige passages voorbij, met name in het verhaal ‘De piramide’.

Daarnaast kenmerkt ook dit boek zich door ouderwets speurwerk. Veel logisch denken, sporen volgen en dwaalsporen uiteindelijk terzijde schuiven. Hard werken met niet altijd het gewenste resultaat, een overeenkomst met het gewone leven. En ook nu wordt de lezer deelgenoot van de dagelijkse beslommeringen van Wallander. Het dagelijkse ritme, de seizoenen, kleine zorgen, grote zorgen, nadenken over het leven en de tijdsgeest binnen een samenleving die zorgen baart. Actueel en herkenbaar in het Nederland van 2004.

De verhalen lezen weer uitermate plezierig en zijn boeiend zonder dat de auteur veel spektakel hoeft te lanceren. Henning Mankell is een begenadigd schrijver en dat wordt in dit boek wederom duidelijk.
Zijn alle verhalen even sterk? Nee, dat niet. Ik vond het tweede verhaal het minst overtuigend. Maar de rest mag er wezen. Een afgerond kort verhaal schrijven is een kunst op zich en in dit boek laat de auteur zien dat hij ook dit vak beheerst. Al met al een waardige afsluiting van de reeks. Mankell wilde met dit boek een uitroepteken plaatsen na de punt die reeds gezet was achter de serie. Dat is gelukt.
Een sterk uitroepteken.