Van ‘whodunnit’ naar ‘whydunnit’...

Het eerste boek van Ruth Rendell verscheen in 1964. We leven nu meer dan 45 jaar later en deze Engelse schrijfster heeft in de tussentijd het omvangrijke oeuvre opgebouwd van meer dan 65 boeken. Ze schrijft met name psychologische misdaadromans en zonder overdrijving kan gezegd worden dat zij baanbrekend is geweest voor dit genre. Haar kwaliteiten worden wereldwijd erkend. P.D. James heeft ooit gezegd dat Ruth Rendell het genre een upgrade heeft gegeven van ‘whodunnit’ naar ‘whydunnit’. Anderen noemen haar ‘de beste misdaadschrijfster ter wereld’. Ze heeft vele prijzen in de wacht gesleept. Tijd om aandacht te besteden aan ‘Baroness Rendell of Babergh’, roepnaam Ruth, geboren in 1930.

Ruth Rendell werd op 17 februari 1930 geboren in Leyton, een voorstad van Londen. Haar beide ouders waren leraar. Vader - Arthur Grasemann - doceerde wis- en natuurkunde. Moeder Ebba was een Zweedse, opgevoed in Denemarken. Zij gaf les op een lagere school en leerde Ruth zowel Deens als Zweeds. Ruth Rendell was enig kind en vond de jaren op de middelbare school vreselijk. Ze voelde zich niet of verkeerd begrepen en verzette zich tegen de sociale druk tot aanpassing.
Ruth was 18 jaar oud, kwam van school en ze wilde schrijven. Dus koos ze voor de journalistiek. Achteraf gezien is ze van mening dat dit geen succes was. ‘Ik was geen goede journaliste, ik hield niet van het werk.’

Na enkele jaren stopte ze met de journalistiek en trouwde met collega-journalist Don Rendell. In 1975 scheidde het echtpaar om vier jaar later te hertrouwen. De reden van deze kortstondige scheiding heeft Ruth Rendell nooit onthuld. Ruim tien jaar was ze huisvrouw en moeder. In 1953 kreeg ze een zoon, haar enige kind. Ze bleef wel schrijven in die tijd, maar haar verhalen werden steeds geweigerd. Achteraf bezien was dat wel begrijpelijk. ‘Ze waren ook niet zo goed’, zegt ze zelf. In 1963 kwam ze in contact met Harold Harris van uitgeverij Hutchinsons. Bij deze uitgever verscheen in 1964 haar eerste boek en nog steeds is ze deze uitgeverij trouw.

Reginald Wexford, haar beroemde commissaris, en diens assistent Mike Burden waren de hoofdrolspelers van de verhalen die zich afspelen in Kingsmarkham, een fictieve stad. Ruth Rendell was blij verrast toen het boek werd uitgegeven. Ze was, net als elke schrijver, bang dat het niet goed ontvangen zou worden. Het voorschot bedroeg 75 pond. ‘Dat was niet veel, maar het was ook een dun boek’, zegt ze. De zomer daarna werd het ook in Amerika gepubliceerd. Het voorschot was nu beduidend hoger, 15 keer meer dan de Engelse uitgever geboden had. Gevolg was dat ze zich helemaal kon gaan wijden aan het schrijven. Een tweede verhaal bedenken was geen probleem. Daarmee was ze al mee bezig toen het eerste uitkwam.
Er zijn eigenlijk vier ‘soorten’ boeken van de hand van Ruth Rendell: detectiveromans met Wexford en Burden in de hoofdrol, psychologische misdaadromans geschreven onder haar eigen naam, korte verhalen en boeken die ze geschreven heeft onder het pseudoniem Barbara Vine (die overigens in Nederland ‘gewoon’ als Rendells worden uitgegeven).

Maatschappelijke betrokkenheid
De detectiveromans waarin Wexford en Burden een rol spelen, weerspiegelen, achteraf gezien, het veranderende leven in de Engelse samenleving. In deze boeken zijn allerlei maatschappelijke en politieke thema’s van de afgelopen 40 jaar verweven. In ‘Simisola’ wordt een verhaal verteld over racisme en in ‘Road Rage’ (Losprijs) is het onderwerp ‘milieuactivisme’. Maar ook in het vroege werk komen kwesties aan de orde als: de jongerenbeweging, en het feminisme.
Ruth Rendell zegt zelf dat ze lang gedacht heeft dat een detectiveroman een goed platform is om politieke overtuigingen te ventileren. ‘Maar dit genre, vaak met een vaste hoofdpersoon, heeft ook zijn beperkingen. De context van de misdaadroman biedt meer mogelijkheden.’
Dus schreef ze psychologische misdaadromans met steeds wisselende personages. Beroemde voorbeelden zijn: ‘A Judgement in Stone’ (Het stenen oordeel uit 1978) en ‘A Demon on in My View’ (De bezeten minnaar uit 1976).

Niet alleen in haar boeken toont Rendell haar maatschappelijke betrokkenheid, ook in haar privé-leven is ze daar zeer actief mee. In 1983 werd Ruth Rendell vegetariër. In de jaren daarna werd ze politiek actief en nam stelling in maatschappelijke thema’s zoals het milieu en het broeikaseffect. Ook liep ze mee in demonstraties tegen kernenergie. Ze steunde Tony Blair bij zijn pogingen om Labour te vernieuwen. Het verkiezingsfonds van Blair kon rekenen op een forse storting. In 1997 kreeg ze als tegenprestatie één van de door Blair speciaal geschapen zetels in het Hogerhuis. Rendell verkocht haar landgoed in Babergh en vestigde zich in Londen, zodat ze de zittingen kon bijwonen. Ruth Rendell wordt ook geroemd vanwege haar korte verhalen. De bundel ‘The Fallen Curtain’ (Bijna menselijk) uit 1976 verraste door de sinistere inhoud en de dreiging van een vreselijke afloop. In 1986 schrijft ze voor de eerste keer onder de naam Barbara Vine ‘A Dark Adapted Eye’ (Terugzien in duisternis). Barbara is haar tweede voornaam, Vine was de meisjesnaam van haar overgrootmoeder. Voor de ‘Vine’ boeken moest ze meer research plegen. Het zijn boeken waarin vaak het thema ‘schaduwen uit het verleden’ centraal staat. Ook wordt de rol van het gezin en de geschiedenis meer belicht. Het aantal lezers groeide door de ‘Vine’ boeken.

Ruth Rendell over haar schrijven

Ruth Rendell over oud worden