Misdaadromans

Het is afschuwelijk voor een kind om te moeten kiezen

De titel van je eerste boek is : Vuurkoraal. Het gaat over de mysterieuze verdwijning van een zeventienjarig Amsterdams meisje op Curaçao. Dossier Tobias is je tweede misdaadroman. Tobias is een kleine jongen die het slachtoffer wordt van een scheiding tussen zijn beide ouders. Wil je iets meer vertellen over de inhoud van dit boek?

Dossier Tobias gaat behalve over kinderontvoering over ouderliefde, bedrog, onverwerkte trauma's en falende wetgeving. Hoofdpersonen zijn de Nederlandse Isabel IJzerman, haar ex-man Nicolas en hun kinderen Tobias en Alexandra. Als de relatie tussen de exen in hun woonplaats Warschau zo ontspoort dat Isabel er met haar kinderen geen normaal bestaan meer kan leiden, besluit ze met de kinderen terug naar Nederland te gaan. Voor ze het weet staat ze te boek als kinderontvoerster en moet ze voor de rechter verschijnen. Ondanks de rechterlijke uitspraken nemen zowel de vader als de moeder het recht in eigen hand. Tobias is het uitverkoren kind dat de dromen van zijn vader, die een mislukkeling is op vele fronten, moet verwezenlijken. Hoe dat precies zit, wordt stukje bij beetje duidelijk in Dossier Tobias, net als de identiteit van de vermoorde vrouw die aan het begin wordt gevonden.

Waarom heb je voor dit thema gekozen? Het is een boeiend thema en een actueel maatschappelijk probleem. Laatst nog werd de 7-jarige Katja door haar Amerikaanse vader ontvoerd, waarna heel Nederland op zijn kop stond. De vader bleek een Amerikaanse rechterlijke uitspraak op zak te hebben en kon zijn gang gaan, terwijl de uitspraken van de Nederlandse rechter met voeten werden getreden. Het Haags Kinderontvoeringsverdrag, waarover het boek ook gaat, komt hiermee zwaar onder druk te staan. Landen respecteren elkaars uitspraken niet langer. Straks gaat iedereen doen waar hij zin in heeft. Het probleem van de meeste uitspraken is bovendien dat ze gaan over de rechten van vader en moeder, maar zelden over de rechten van het kind. Deze vader ook weer, die vindt dat hij recht heeft op het meisje! Hij had het kind 2 jaar niet gezien. Ze wist niet eens wie hij was. De man is al aan zijn zesde echtgenote toe, en Katja is haar moeder voor altijd kwijt, want denk maar niet dat zij de V.S. nog inkomt. Het boek lijkt een hoog waarheidsgehalte te hebben. De situaties die beschreven worden over de strijd om kinderen tussen scheidende ouders kom je vaak tegen. In hoeverre is dit boek factie? Het verhaal is gebaseerd op een werkelijk gebeurde ontvoeringszaak, waarbij ik nauw betrokken ben geweest. Nu moet ik oppassen met wat ik zeg, want het ontvoeren van een kind is strafbaar. Het ging om mijn neefje, die door zijn vader uit Amsterdam is ontvoerd naar Polen. We hebben de jongen teruggehaald, maar dat ging niet zonder slag of stoot.

Tobias is een klein jongetje dat ontvoerd wordt door zijn beide ouders. In hoeverre is het Haags Kinderontvoeringsverdrag, waarover in het boek wordt geschreven, realiteit?

Alles wat ik schrijf over het verdrag klopt, alleen het spoeddebat in de Tweede Kamer is verzonnen. Grappig genoeg heeft dat debat, bijna op dezelfde manier, plaatsgevonden maanden nadat ik mijn manuscript had ingeleverd.

Dossier Tobias speelt zich deels af in Polen. Er staan bijvoorbeeld schokkende scènes in die plaatsvinden in een Pools ziekenhuis. Heb je veel research gedaan naar de leefomstandigheden in Warschau? Ik ben in Warschau geweest, maar de scènes in het Poolse ziekenhuis heb ik uit verhalen van iemand die daadwerkelijk op die manier in het staatsziekenhuis heeft gelegen. Ook dat is dus zeer waarheidsgetrouw, ja. Klopt het dat het Haags Kinderontvoeringsverdrag vrijwel altijd nadelig uitpakt voor Nederlandse vrouwen? Kun je dit toelichten?

Het is gebleken dat Nederlandse vrouwen vaak hun kinderen 'ontvoeren' en dat Nederlandse rechtbanken de kinderen dan terugsturen omdat dat nu eenmaal zo is afgesproken in het verdrag. De politiek is ervan doordrongen dat Nederland niet altijd het braafste jongetje van de klas moet willen zijn. Het belang van het kind moet voorop staan, en niet het herstellen van de situatie van vóór de ontvoering. Want wie zegt dat die situatie beter was? Nu is het nog zo dat als je de kinderen vanuit de hel naar het paradijs ontvoert, dat ze toch worden teruggestuurd. 

Kinderen zijn loyaal aan beide ouders. De kinderen die gedwongen worden om te kiezen tussen hun ouders, komen in een onmogelijke, gevaarlijke positie. Een kind wil en kan niet kiezen.
Ben je het hiermee eens? Wat vind je van een ouder die een kind toch dwingt om te kiezen?

Het is afschuwelijk voor een kind om te moeten kiezen. Ze mogen kiezen als ze 12 jaar zijn. Jongere kinderen worden geacht zich nog geen eigen mening te kunnen vormen. Bij ontvoeringszaken wordt er als het goed is langdurig met ze gesproken door de Kinderbescherming. Vader of moeder mogen daar niet bij zijn. Het kind moet vrijuit kunnen praten. Als een kind kiest, moet het die last de rest van zijn leven met zich meedragen, want reken maar dat de andere ouder het kind dat verwijt.
Ik ben overigens van mening dat het in ontvoeringszaken het wel degelijk mogelijk is om jongere kinderen te laten meebeslissen over hun woonplaats. Neem nu weer even die Katja als voorbeeld: je kunt mij niet vertellen dat een jong kind dat in Amsterdam op school zit het prettig vindt om ineens in Amerika te wonen zonder moeder, vriendjes en school in een vreemd land waar ze de taal niet spreekt en waar haar vader met een wildvreemde vrouw woont. Van mij mag Katja door de Kinderbescherming worden gehoord en mag ze haar voorkeur uitspreken. Het gaat om haar.

Binnen families hebben mensen vaak gezamenlijke loyaliteitswortels. Deze zijn ook het erfgoed van vorige generaties. In jouw boek komt deze kwestie eveneens aan de orde. Wil je hierover iets meer vertellen.

Achter de motieven van de vader zit een lange, tragische geschiedenis. Die wil ik verder niet verklappen, maar de geschiedenis van Polen, een land dat zijn identiteit lang is kwijt geweest, speelt daarin een belangrijke rol, net als het katholicisme. Ik las ergens dat vader 'een 24-karaats hufter is', maar dat vind ik eerlijk gezegd een nogal beperkte weergave van het personage Nicolas.
 
In Dossier Tobias zit veel woede en onmacht. Was dit voor jou een noodzakelijke drijfveer om dit boek te kunnen schrijven?

Even voor de goede orde: het zijn niet mijn woede en onmacht, maar die van al die moeders en vaders die in dit soort conflicten zitten. Kennelijk heb ik die goed weten over te brengen. Wel heb ik uiteraard een mening over dat Haags Kinderontvoeringsverdrag, dat ik eerder een gedrocht heb genoemd. Gelukkig wordt daar op aandringen van de Tweede Kamer nu van alles aan gedaan door het kabinet.

Ben je al bezig met een volgend boek? Wil je hierover iets kwijt?

In mijn hoofd ben ik al bezig met een volgend boek, maar de ervaring leert dat het idee altijd een paar maanden moet rijpen. In dit embryonale stadium ga ik er dus nog niets over zeggen.

Links:

Annet de Jong. com
Uitgeverij Q