Het ijzig hart - Almudena Grandes (2010) *****

Het verhaal begint bij de begrafenis van Julio Carrión.  Zijn zoon Álvaro verwondert zich er over dat een mooie jonge vrouw, Raquel Fernández Perea, bij de begrafenis aanwezig is.  Een vrouw die, zo blijkt later, meer af weet  van zijn familiegeschiedenis dan hijzelf. En dat is het begin van een verhaal dat je meeneemt terug in de tijd naar het Spanje van voor de 2e wereldoorlog tot en met het Spanje van nu. Maar ook naar het leven van Spaanse bannelingen in Frankrijk.

De Spaanse burgeroorlog is niet een veelvoorkomend onderwerp in (vertaalde) romans in Nederland. Juist daarom prikkelde het boek mijn nieuwsgierigheid en daarin werd ik absoluut niet teleurgesteld. Maar liefst 834 bladzijden lang werd ik meegenomen naar een stuk geschiedenis van Spanje. Vooral de onmacht en angst die de personages in het boek voelen en de onwetendheid over de erfenis uit het verleden van de jongere generaties hebben mij zeer getroffen.

Dankzij de beeldende schrijfstijl van Almudena Grandes word je op een prettige wijze meegezogen in de complexiteit van het verhaal. Stukje bij beetje wordt de geschiedenis van de familie Carrión en de familie Fernández ontrafeld. Almudena Grandes verwisselt regelmatig van perspectief en tijd. Als lezer is dat in het begin wat verwarrend. Zeker omdat de neiging tot het vernoemen van kinderen in beide families veelvuldig voorkomt.  Maar dat valt in het niet bij het prachtige verhaal wat verteld wordt. Prachtig vanwege de veelheid aan uitgewerkte karakters en (liefdes)geschiedenissen. Maar ook rauw, vanwege de verwoestingen in de (burger) oorlog. En verdrietig om wat de burgeroorlog mensen, maar ook wat mensen onderling, elkaar aan kunnen doen. Het was voor mij onmogelijk om niet geraakt en ontroerd te worden door dit boek.

En in de veelheid van karakters en verhaallijnen weeft Almudena Grandes ook een opbouw naar een climax in het heden, bijna in de categorie ‘ wie heeft het gedaan’. En dan blijkt dat de titel ‘Het ijzig hart’ niet zo maar gekozen is, maar een terechte zeer toepasselijke naam voor dit boek.

Oktober 2010