naar start | a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z  
De man die stierf als een zalm (2009) Mikael Niemi ***
Wrange plot

Hoe sterft een zalm? Het is een vraag die onherroepelijk opduikt als je de Nederlandse titel leest van het nieuwe boek van de half Zweedse, half Samische Mikael Niemi. Even zie je zalmen tegen de stroom in worstelen tot ze het loodje leggen, maar het antwoord uit het boek is minder prozaïsch: zalmen kunnen ook gewoon sterven door een werpspies. Net wat gebeurt met Martin Udde, een oude man uit het Noord-Zweedse stadje Pajala. Hij was al negenentachtig en, volgens de verpleegster die hem regelmatig een handje toestak,  een lieve, rustige man. Waarom wordt zo’n zachtaardige grijsaard zo barbaars vermoord?

Op die vraag moet Therese Fossnes een antwoord zoeken. Therese wordt door de recherche van Stockholm naar het noordelijke Pajala gestuurd om te helpen bij het onderzoek. Ze is een jonge en bekwame politie-inspecteur. In Pajala heeft ze één grote handicap: ze kent de plaatselijke taal en de plaatselijke gebruiken niet. En jammer maar helaas, de gemeenschap in Pajala is erg gesloten ten opzichte van buitenstaanders, een feit dat zijn wortels vindt in het verleden. Het dialect van de plaatselijke bevolking is Tornedals-Fins, een taal die intussen bijna uitgeroeid is door afwisselend Finse of Zweedse overheersers. Niemi eert deze taal door zinnen in het Tornedals-Fins op te nemen in zijn boek. Het verleent het boek onmiskenbaar een vleugje couleur locale.

Stilaan wordt het thema van het boek zichtbaar: de strijd van een meerderheid om te overheersen, van een minderheid om te overleven, machtsmisbruik en misprijzen. Therese Fossnes ontdekt niet alleen dat Martin Udde niet de lieve man was voor wie de verpleegster hem hield, ze begint ook waardering te krijgen voor het leven dat mensen in Pajala leiden. Het verhaal bevat een wel zeer wrange plot en eindigt met een mooie wending die heel wat puzzelstukjes op de plaats doet vallen.

De man die stierf als een zalm laat zich niet makkelijk in een hokje duwen. In het begin lijkt het op een misdaadroman, later gaat het meer in de richting van een geëngageerd boek inclusief een pak achtergrondinfo over de “Tornedals-Finse kwestie”. Het is jammer dat Niemi niet gewoon vasthoudt aan het misdaadverhaal en dat gebruikt als glijmiddel om zijn maatschappelijke bekommernissen te slijten. Illustere collega’s als Mankell en Sjöwall/Wahlöö gebruikten dat recept met succes.  Desalniettemin drie sterren voor een boek dat nog een hele tijd nazindert.