Kracht heb je voor altijd!

Sommige boeken slagen erin om je, aan de hand van enkele personages, een heel tijdperk te laten herbeleven. Zelfs als ik ooit de verhaallijn van Kind 44 zou vergeten, dan nog zal ik mij mijn leven lang de beklemmende, paranoïde sfeer tijdens het bewind van Stalin herinneren, waar schrijver Tom Rob Smith zo precies de vinger oplegde. Op een zelfde manier brengt Lawrence Hill de slavenhandel uit de achttiende en negentiende eeuw terug in de herinnering: aan de hand van een beklijvende getuigenis en met veel interessante details. Het negerboek is het verhaal van een oude vrouw, Aminata Diallo, die op het einde van haar leven door tegenstanders van de slavernij gevraagd wordt om als ervaringsdeskundige op te treden in hun campagne.
Het negerboek belicht de solidariteit onder de slaven, vertelt waarom de slavenhandel zo lang standhield en wat het einde ervan inluidde. De spanningen tussen het Britse rijk en de Amerikanen komen aan bod en verwrongen ideeën van nochtans rechtschapen mensen flitsen voorbij. Ook de titel “Het negerboek” krijgt een uitleg: op een bepaald moment beloofden de Britten grond aan slaven die hen hielpen in de strijd tegen Amerikanen. Het beloofde land lag in Canada, Nova Scotia, en elke slaaf die naar daar verhuisde kwam met naam, leeftijd en eigenschappen in “Het negerboek” terecht. Het hoofdpersonage speelt in de totstandkoming van dat boek een belangrijke rol…

Aminata Diallo is amper elf jaar als ze onder de ogen van haar ouders geroofd wordt door slavenhandelaren. Haar vader was smid en moslim en leerde haar de beginselen van lezen en schrijven. Haar moeder was vroedvrouw en nam haar dochtertje als hulpje mee tijdens bevallingen. Aminata is een vroegrijp en intelligent kind. Na een lange voettocht door Afrika komt ze met andere gevangenen meer dood dan levend aan bij een haven, waar ze het “geluk” heeft onmiddellijk verscheept te worden naar Amerika. Ziek en uitgeput belandt ze op een indigoplantage in Virginia, waar een oudere vrouw zich over haar ontfermt. Aminata is vastbesloten ooit terug te keren naar de plek waar ze vandaan komt, en ze houdt haar ogen en oren goed open. Ze leert de taal van de blanken, leert lezen en schrijven en kan zich, uiteindelijk, ontworstelen aan het slavenbestaan. Hoe ze dat precies doet, is ongemeen spannend. Dat is de grote kracht van dit boek, dat het een brok geschiedenis verpakt in een vaardig geschreven, oerspannend verhaal. Eenmaal in het boek begonnen, is het moeilijk weg te leggen.

‘Mama is sterk,’ zei hij. ‘Schoonheid komt en gaat. Kracht heb je voor altijd.’ Dat zei Aminata’s vader over haar moeder. Ook Aminata is een krachtige vrouw, iemand met een open blik, iemand die het beste maakt van de omstandigheden, iemand met veerkracht – ook al slaan sommige situaties Aminata dermate uit het lood dat er een tijdlang geen sprake meer kan zijn van veerkracht. Ondanks vele schrijnende situaties – met het slavenbestaan als één groot onrecht erbovenop – is Het negerboek geen zwaar op de maag liggend boek.

Sinds maart 2011 zijn er al vier herdrukken geweest. Half augustus haalde Het negerboek de bestseller Top60. Dat is precies wat je elk boeiend, ingenieus, goedgeschreven, levensecht boek toewenst.