naar start | a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z  
Tijd (2007) Hanne Ørstavik *****
Samen koekjes bakken

De luxueuze folders van de eindejaarsperiode spiegelen je allemaal hetzelfde voor: kerst is hét feest van het jaar dat staat voor innig samenzijn in familiekring, gezellig eten bij kaarslicht en aandacht voor elkaar. Onderzoeken tonen dat de realiteit anders is. Kerst brengt een heleboel mensen in nauwe financiële schoentjes en de meeste familieruzies ontstaan tussen de gevulde kalkoen en de ijstaart. Ellendig, die zin die je net las. Het is alsof een mooie zeepbel venijnig in je oog kapot springt.

In het boek Tijd van de Noorse Hanne Ørstavik springt ook zo’n zeepbel kapot. Hoofdpersonage is de dertigjarige Signe. Ze woont samen met haar man Einar en haar dochtertje Ellen ergens op het Noorse platteland. Het huis is oud en moet nog flink verbouwd worden, maar Signe heeft er even de energie niet voor. Ze concentreert zich op haar dochtertje Ellen en haar man Einar, en ze nam een heldhaftige beslissing: dit jaar vieren ze Kerstmis met hun drietjes! Er kan geen sprake van zijn dat ze naar haar gescheiden ouders gaat, die elk jaar ter gelegenheid van kerst het sympathieke paar uithangen en een spetterend feest organiseren. Signe weet dat haar ouders gehecht zijn aan schone schijn en dat ze hen teleurstelt door niet te willen komen, maar ze kan het echt niet aan. Als haar moeder belt en zichzelf, haar ex en de broer van Signe uitnodigt bij Signe, dan slaat de paniek toe. Hadden ze de keuken nu al maar in de zomer geverfd, de bank moet dringend versteld worden en verdorie, aan Einar heb je ook niks als het er echt op aankomt.

Je ziet het gebeuren: wat een gezellig weerzien had moeten worden, ontaardt in een fiasco. Haar vader toont ‘alle-begrip-maar-toch’ voor het feit dat Signe nog steeds haar diploma psychologie niet heeft en kan er met zijn verstand niet bij dat zijn veelbelovende dochter ‘ziek verklaard’ is. Haar moeder is vol van haar zoon die het als wetenschapper helemaal aan het maken is in Amerika en probeert Signe te overhalen toch van de partij te zijn met Kerstmis. Uiteindelijk vertrekt het bezoek, nukkig en teleurgesteld.

Dan volgt een lange flashback naar Signes jeugd. Signe is dertien, blinkt uit op school en is voor de eerste keer onschuldig verliefd. Samen met haar broer kijkt ze vol verwachting uit naar de dagen voor Kerstmis: het spelen in de sneeuw, de handwerk- en kookworkshops op school, de vakantie en dan als hoogtepunt het kerstfeest. In haar geïdealiseerd beeld van de wereld bundelt ze alle gezelligheid van die periode samen tot “kerstkoekjes bakken”. Hoewel ze voor de buitenwereld een normale, vrolijke puber is, is Signe thuis de bemiddelaar tussen haar ouders die op gespannen voet samenleven. Signe is ervan overtuigd dat als iedereen water bij de wijn doet, dat het dan allemaal terug goed komt. Het vergt zowat het uiterste van haar om de stemming erin te houden. Maar helaas, de ouderlijke crisis bereikt een hoogtepunt in de kerstperiode.

Het mooiste verhaal van Tijd is dat wat niet verteld wordt. Je ziet als lezer de smalle schoudertjes van de dertienjarige Signe die alle verantwoordelijkheid torsen voor haar ouders’ welzijn. Je ziet ook de tijdkloof tussen de jonge Signe en de dertigjarige vrouw die zich terugtrok met man en kind en expliciet alles anders wil doen dan haar ouders. Je kan je zo inbeelden wat in de tussentijd gebeurde. Je ziet die vader en moeder en je beseft welke ondraaglijke druk ze op hun kinderen legden. Tijd gaat, net zoals vorige boeken Liefde en Waarheid van Hanne Ørstavik, over de verwachtingen tussen ouders en kinderen en over de onmacht om je los te maken van je idealen. Het is een schitterend boek met mooie sfeerbeelden en prachtige karaktertekeningen. Een ideaal boek voor onder de kerstboom.

Tijd